این واژه ریشه‌ای یونانی دارد و به معنای نوشته‌ی لوله‌شده است. در مصر باستان، پاپیروس را به عرض یک وجب بریده و به‌صورت طولی به یکدیگر متصل می‌نمودند تا بر روی آن بنویسند. طول این طومارها گاه به هفت تا ده متر می‌رسید. پس از نگارش، آن را لوله کرده و در محفظه‌ای چرمین نگهداری می‌کردند. ابن ندیم از این شیوه با عنوان مصری یاد کرده است. در سایر نقاط جهان، برای این منظور از پوست حیوانات، پوستین، یا کاغذ استفاده می‌شد. با اختراع فن صحافی و تدوین کتاب، اهمیت پیشین خود را از دست داد. در جوامع اسلامی، گاهی نوشته‌ها را به‌صورت طولی به یکدیگر الحاق کرده و صفحات حاصل را همانند کتاب، تذهیب می‌نمودند. فرامین سلطنتی، وقفنامهها، و اسناد نکاح، گاه به‌صورت طومار نگاشته می‌شد و این رسم در دوران صفویه و قاجاریه رواج داشت. از مهم‌ترین طومارها، می‌توان به طومار شیخ بهایی اشاره کرد که در عهد شاه طهماسب اول صفوی تدوین گردید و در آن، نحوه‌ی تقسیم آب زاینده‌رود شرح داده شده است.
طومار
لغت نامه دهخدا
اگرچه اندر وقتی زمانه را دیدم
که باز کرد نیارم ز بیم طی طومار.ابوحنیفه اسکافی.آب خرد جوی و بدان آب شوی
خط بدی پاک زطومار خویش.ناصرخسرو.صد سالت اگر ز مکر او گویم
خوانده نشود خطی ز طوماری.ناصرخسرو.مر خرد را بعلم یاری ده
که خرد علم را خریدار است.
نیک و بد زو بدان پدید آید
که خرد چون سپید طومار است.ناصرخسرو.طومار ندامت است طلع من
حرفی است هر آتشی ز طومارم.مسعودسعد.گرچه صد بار بازگردد یار
سوی او بازگرد چون طومار.سنائی.هر یکی را تیغ و طوماری به دست
در هم افتادند چون پیلان مست.مولوی.آسمانها مثل طوماری پیچیده خواهند شد. ( کتاب اشعیا 34:4 ). به اصطلاح ارباب دفاتر از عالم برات و مانند آن بود که درازی داشته باشد، طوامیر جمع، و اطلاق آن بر نامه و کتاب و دفتر مجاز است. ( آنندراج ). و رجوع به طامور شود.
- طومار تصرف؛ کاغذی که رعایا و عمله و فعله محال جاگیر تصرف عمال را در آن نوشته میدهند تا به دست آویز آن زر منصرف را از آنها فهمیده بگیرند، و از همین عالم است طومار واصلات. ( آنندراج ).
- مثل طومار در هم پیچیدن؛ منهزم کردن.
- یک طومار؛ سخت دراز.
- یک طومار گفتن؛بسیار گفتن.
فرهنگ معین
فرهنگ عمید
٢. [قدیمی] دفتر، صحیفه.
٣. [قدیمی] نامه.
فرهنگ فارسی
۱ - نامه کتاب. ۲ - دفتر صحیفه. ۳ - مکتوب نوشته دراز. ۴ - نوشته لوله کرده لوله کاغذ که نور دیده باشند جمع طوامیر. یا طومار مصری. قرطاس مصری که از برد ( لوخ ) و پاپیروس می ساختند. یا یک طومار. سخت دراز. یا یک طومار گفتن. روده درازی کردن. یا مثل طومار در هم پیچیدن. منهزم کردن فرار کردن.
نامه کتاب یا دفتر
دانشنامه عمومی
کلمه طومار عربی شده واژه ای یونانی و به معنی نامه، کتاب، دفتر، صحیفه، مکتوب، نوشته دراز، نوشته لوله کرده، و لوله کاغذ درنوردیده است. طوماری، صفت نسبی به معنی خط و قلم جلی ( قلم درشت ) و در مقابل قلم غباری ( قلم و خط بسیار ریز ) است.
ریشهٔ این واژه یونانی است. آن را در مصر باستان از پاپیروس می ساخته اند. عرض آن بیش از بدستی و درازا گاه تا سی ذراع بوده است. در زبان پارسی میانه، به آن frawardag می گفتند.
در مصر باستان، ورق های پاپیروس را از جهت عرض به هم می چسبانیدند و از آن نواری طویل ـ گاهی تا چند متر ـ می ساختند و سپس روی آن می نوشتند. بعدها، این شکل کتابت مورد تقلید جوامع دیگر نیز قرار گرفت و بعضی فرمان ها و مکتوبات را به صورت طوماری تحریر می کردند.
در دوره های اسلامی نیز بسیاری از مکتوبات را بر روی کاغذهایی می نوشتند که از جانب طول به هم متصل می شدند و آنها را مانند کتاب های خطی آراسته و تذهیب می کردند. در عصر قاجار بیشتر قباله های ازدواج و وقفنامهها را در کاغذهای طوماری می نوشتند. گاهی هم پشت کاغذهای اتصال یافته را برای استحکام بیشتر با پارچه ای ظریف آستر می کردند همچنین برای حفاظت طومارها از محفظه یا غلاف چرمی، چوبی، و فلزی استفاده می شد.
یکی از مهم ترین علل استفاده از طومار، حفظ مطالب زیاد در فضا و حجمی کم است و علت دیگر آن را می توان حفاظت اطلاعات مضبوط در آنها از آسیب ها و حوادث طبیعی دانست.
دانشنامه آزاد فارسی
دانشنامه اسلامی
طوماری، صفت نسبی به معنی خط و قلم حلی (قلم درشت) و در مقابل غباری (قلم و خط بسیار ریز) است.
در مصر باستان، ورق های پاپیروس را از جهت عرض به هم می چسبانیدند و از آن نواری طویل ــ گاهی تا چند متر ــ می ساختند و سپس روی آن می نوشتند. بعدها، این شکل کتابت مورد تقلید جوامع دیگر نیز قرار گرفت و بعضی فرمان ها و مکتوبات را به صورت طوماری تحریر می کردند.
در دوره های اسلامی نیز بسیاری از مکتوبات را بر روی کاغذهایی می نوشتند که از جانب طول به هم متصل می شدند و آنها را مانند کتاب های خطی آراسته و تذهیب می کردند. در عصر قاجار بیشتر قباله های ازدواج و وقفنامه ها را در کاغذهای طوماری می نوشتند. گاهی هم پشت کاغذهای اتصال یافته را برای استحکام بیشتر با پارچه ای ظریف آستر می کردند. همچنین برای حفاظت طومارها از محفظه یا غلاف چرمی، چوبی، و فلزی استفاده می شد.
یکی از مهم ترین علل استفاده از طومار، حفظ مطالب زیاد در فضا و حجمی کم است و علت دیگر آن را می توان حفاظت اطلاعات مضبوط در آنها از آسیب ها و حوادث طبیعی دانست.
ویکی واژه
نوشتة دراز.
جمله سازی با طومار
بجان تو که اگر شرح اشتیاق دهم زصد یکی نشود گفته درد وصد طومار
گرچه صد بار باز کردت یار سوی او بازگرد چون طومار
طومار ندامتست طبع من حرفیست هر آتشی ز طومارم