شارل پنجم

شارل پنجم ملقب به شارلِ دانا یا شارلِ خردمند، متولد ۲۱ ژانویه‌ی ۱۳۳۸ و درگذشته در ۱۶ سپتامبر ۱۳۸۰، از سال ۱۳۶۴ تا پایان عمر پادشاه فرانسه بود. پیش از جلوس او، فرانسه وارد جنگ صدساله با انگلستان شده بود که از ۱۳۳۷ تا ۱۴۵۳ ادامه یافت. با این‌حال، شارل پنجم با درایت خود توانست در مرحله‌ی دوم این جنگ، سرزمین‌های ازدست‌رفته در مرحله‌ی نخست را بازپس گیرد و در نتیجه، عهدنامه‌ی صلح فاجعه‌بار بریتینی را که در سال ۱۳۶۰ بین دو کشور امضا شده بود، خنثی نماید.

او در ۲۱ ژانویه‌ی ۱۳۳۸ در وانسن زاده شد. پدرش ژان دوم، پادشاه فرانسه، و مادرش بونه‌ی بوهمی بود. شارل نخستین ولیعهدی بود که عنوان دوفَن را در تاریخ فرانسه دریافت کرد. اگرچه اطلاعات دقیقی از چگونگی آموزش او در دست نیست، اما فعالیت‌های بعدی‌اش به‌عنوان حامی هنر، نظریه‌پرداز نظام سلطنتی و بنیان‌گذار کتابخانه‌ی سلطنتی در لوور، نشان‌دهنده‌ی علاقه‌ی اولیه‌ی او به یادگیری است. وی در سال ۱۳۵۰ با دخترعمه‌ی خود، ژانِ دو بوربون، ازدواج کرد.

جنگ صدساله که در ۱۳۳۷ آغاز شد، زندگی شارل را به‌طور کامل تحت‌تأثیر قرار داد. او در ۱۶‌سالگی عنوان دوک نورماندی را دریافت کرد و در ۱۹‌سالگی، در نوزدهم سپتامبر ۱۳۵۶، همراه پدر و برادرانش در نبرد پواتیه فرماندهی ارتش فرانسه را بر عهده گرفت. در این نبرد که فرماندهی انگلیسی‌ها با ادوارد، شاهزاده‌ی سیاه، بود، فرانسویان شکست سختی خوردند و ژان دوم به اسارت درآمد. شارل که در دوران اسارت پدر (تا سال ۱۳۶۰) به‌عنوان نایب‌السلطنه حکومت می‌کرد، با کمبود منابع مالی و قدرت مواجه بود اما توانست شورش‌های داخلی ازجمله قیام دهقانان (شورش ژاکری)، توطئه‌های شارل دومِ ناوار (شارلِ خبیث) و جنبش مردمی به رهبری اتین مارسل را با موفقیت فرونشاند.

لغت نامه دهخدا

شارل پنجم. [ ل ِ پ َ ج ُ ] ( اِخ ) معروف به شارل دانا پسر ژان دوم معروف به ژان لوبن و بون دولوگزامبورگ. وی بسال 1337 م. درونسن تولد و بسال 1380 م. وفات یافت. در سال 1356م. پس از اسارت ژان دوم، نایب السلطنه قلمرو فرانسه گردید. اغتشاشاتی را که در زمان حکمرانی اتین مارسل در شهر پاریس بروز نمود دریافت و بسال 1360 م. قرارداد برتینیی را با انگلستان منعقد ساخت. در سال 1364 م. بپادشاهی رسید و صلح را بر شارل بد تحمیل نمود و قلمرو سلطنت را از چنگ چریکهای خارجی غارتگر آزاد کرد و تا سال 1375 م. همه ولایاتی را که بدست انگلیسیها افتاده بود از تصرف آنان خارج ساخت. این پیروزیها ببرکت حزم سیاسی وی و دلاوری سردارانش دوگکلن، دو کلیسون و دو بوسیکو بدست آمد. درزمان سلطنت او جنگهایی که بر سر پادشاهی برتانی در گرفت روی داد. شارل پنجم بانی اصلاحات مفیدی در شئون مالی و توسعه امتیازات اونیورسیته گردید. در زمان سلطنت وی کاخهایی چند ( مانند هتل سن پل، لوور و غیره ) احداث یا تکمیل شد و مجموعه نفیسی از آثار خطی گرد آوری گردید. کریستین دوپیزان شاعره فرانسوی مدیحه ای در ستایش او سروده است.
شارل پنجم. [ ل ِ پ َ ج ُ ] ( اِخ ) معروف به شارل کن رجوع به شارل کن شود.

فرهنگ فارسی

معروف به شارل کن

دانشنامه عمومی

شارل پنجم ( به فرانسوی: Charles V de France ) ملقب به شارل دانا یا شارل خردمند ( به فرانسوی: Charles Le Sage ) ( زادهٔ ۲۱ ژانویه ۱۳۳۸ – درگذشتهٔ ۱۶ سپتامبر ۱۳۸۰ ) پادشاه فرانسه از ۱۳۶۴ تا هنگام مرگش در ۱۳۸۰ بود. پیش از به پادشاهی رسیدن او، فرانسه وارد جنگ صدساله با انگلستان شده بود که از ۱۳۳۷ تا ۱۴۵۳ ادامه یافت. با این حال شارل پنجم با درایت خود توانست با آغاز مرحله دوم جنگ صدساله، سرزمین های ازدست رفته در نخستین مرحله از این جنگ ها را پس گرفته و در نتیجه عهدنامهٔ صلح فاجعه بار بریتینی را که در ۱۳۶۰ بین فرانسه و انگلستان امضا شده بود را خنثی نمود.
شارل پنجم در ۲۱ ژانویهٔ ۱۳۳۸ در وانسن زاده شد. پدرش ژان دوم، پادشاه فرانسه و مادرش بونه بوهمی بود. او نخستین ولیعهدی بود که عنوان دوفن ( به فرانسوی: Dauphin ) را در تاریخ فرانسه دریافت کرد. در رابطه با چگونگی آموزش شارل پنجم اطلاعی در دست نیست، اما فعالیت های آتی او به عنوان حامی هنر، نظریه پرداز نظام سلطنتی و بنیانگذار کتابخانهٔ سلطنتی در لوور نشانگر علاقهٔ اولیهٔ او به یادگیری است. شارل در ۱۳۵۰ با دختر عمه اش ژان دو بوربون ازدواج کرد.
در ۱۳۳۷ جنگ صدساله بین فرانسه و انگستان آغاز شد که تا ۱۴۵۳ ادامه داشت و زندگی شارل را به طور کامل تحت تأثیر خود قرار داد. او در ۱۶ سالگی عنوان دوک نورماندی را از پدرش دریافت کرد و در ۱۹ سالگی، در ۱۹ سپتامبر ۱۳۵۶ همراه با پدر و دو برادر کوچکترش هدایت ارتشیان فرانسوی را در نبرد پواتیه عهده دار شد. فرماندهی نیروهای انگلیسی نیز برعهدهٔ ادوارد، شاهزاده سیاه بود. اما فرانسویان در این جنگ به سختی شکست خوردند و ژان دوم نیز در بحبوحهٔ نبرد به اسارت انگلیسی هایی درآمد که برای آزادسازی او خواهان دریافت خون بها بودند. شارل که در این زمان فاقد منابع مالی و قدرت لازم بود در طول دوران اسارت پدرش که تا ۱۳۶۰ به طول انجامید به عنوان نایب السطنهٔ او در فرانسه ادارهٔ امور را برعهده گرفت. او در این مدت با نارضایتی های داخلی مواجه شد و توانست شورش هایی همچون شورش دهقانان موسوم به شورش ژاکری، توطئه چینی های شارل دوم، پادشاه ناوار ( شارل خبیث ) و جنبش مردمی به سرکردگی اتین مارسل که پاریسی ها را علیه دوفَن مسلح کرده بود را با موفقیت فرونشاند.

دانشنامه آزاد فارسی

شارل (فرانسه ۳) پنجم (۱۳۳۷ـ۱۳۸۰م)(Charles V)
(یا: شارل خردمند) پادشاه فرانسه (حک: ۱۳۶۴ ـ ۱۳۸۰ م). در زمان اسارت پدرش، ژان دوم، از ۱۳۵۶ تا ۱۳۶۰ م، در انگلستان نایب السلطنه بود و پس از مرگ او به سلطنت رسید. درخلال جنگ صدساله تقریباً کل فرانسه را در فاصلۀ ۱۳۶۹ تا ۱۳۸۰ م از انگلستان بازپس گرفت و از قدرت گروه های مزدور فرانسه قرون وسطا کاست. شارل مستقیماً در میدان نبرد حاضر نمی شد و از دور سپاه را فرماندهی می کرد؛ روشی که در گذشته به ندرت نتیجه بخش بود. در برتران دو گکلن فرماندهی لایق را به خدمت گرفت که در ۱۳۶۴ م شورش شارلِ ناواری در کوشرِل را سرکوب کرد.

جمله سازی با شارل پنجم

جنگ صدساله (۱۳۶۹–۱۳۸۹) که به جنگ شارلی نیز مشهور است، مرحله دوم جنگ صدساله بین فرانسه و انگلستان بود که پس از دوره نخست جنگ صدساله (جنگ ادواردی) انجام شد. این نام از نام شارل پنجم، پادشاه فرانسه گرفته شد که نه سال پس از پیمان برتینی (معاهده ۱۳۶۰) جنگ را از سر گرفت. پادشاهی فرانسه بر این مرحله از جنگ تسلط داشت.