این کلمه در فارسی دو معنای اصلی دارد که بسته به زمینه کاربرد متفاوت است. نخست، در معنای صفتی، «تخشایی» به معنای کوشایی، تلاشگر بودن و چالاکی است؛ یعنی کسی که فعالانه و با پشتکار به انجام کاری میپردازد. این معنا بیشتر در متون قدیمی و لهجههای محلی مانند حامص دیده میشود و نشاندهنده ویژگی شخصیتی مثبت فرد است. دوم، «تخشایی» به معنای کارخانه اسلحهسازی یا کارخانهای است که مخصوص تولید تسلیحات نظامی برای ارتش طراحی شده است؛ در این معنا، واژه بیشتر در اصطلاحات نظامی و تاریخی به کار میرود. از نظر ریشهشناسی، این واژه با فعالیت و کوشش مرتبط است و در کاربرد مجازی میتواند به معنای تلاش و کوشندگی اشاره کند. در متون نظامی و تاریخی، تخشایی یا قورخانه به معنای مکانی است که تسلیحات تولید یا ذخیره میشوند و نقش مهمی در تأمین تجهیزات نظامی دارد. این کلمه در ادبیات فارسی با ارزشهای کوشایی، تلاش و فعالیت مرتبط است و هممعنی با مفاهیمی مانند تلاشگری، پشتکار و چالاکی است.
تخشایی
فرهنگ معین
فرهنگ عمید
کارخانۀ مخصوص ارتش که در آن انواع اسلحه ساخته می شود، کارخانۀ اسلحه سازی.
فرهنگ فارسی
۱- کوشیدن سعی. یا ادار. تخشایی. ادار. تسلیحات ( نظام ).
دانشنامه آزاد فارسی
ویکی واژه
کارخانة اسلحه سازی.