نام دژی کهن و بزرگ در انتهای محلهٔ ششکلان تبریز است که به محلههای باغمیشه و دلیانکوه (یا تبلانکوه) منتهی میشود. این بنا در دامنههای کوه سرخاب و در منطقهای با چشماندازی زیبا و مرتفع جای گرفته است. ربع رشیدی از یادگارهای ارزشمند خواجه رشیدالدین فضلالله همدانی، وزیر نامدار سلطان محمد خدابنده و مؤلف کتاب جامعالتواریخ رشیدی، به شمار میرود که در اواخر سدهٔ هفتم یا اوایل سدهٔ هشتم هجری ساخته شد.
بر پایهٔ نوشتههای تاریخنگاران و جهانگردان بزرگ، این مجموعه از وسعت و عظمت چشمگیری برخوردار بوده و شامل سازههای پرشماری مانند مسجد، مدرسه، دارالشفا، کتابخانه و گنبدی برای آرامگاه خواجه رشیدالدین میشده است. به دلیل گستردگی و کثرت بناها، برخی آن را یک شهرک نامیدهاند. این مجموعه نیز همچون دیگر شهرهای کهن، دارای بارو و دیواری بلند و مستحکم بوده است. این کتابخانه در زمان خود یکی از بزرگترین کتابخانههای جهان به شمار میرفته و مدرسهٔ آن نیز مرکزی مهم برای تحصیل دانشپژوهان بوده است.
در نامههای وی به دو پسرش، جلالالدین و سعدالدین، که دربارهٔ ساخت این بنا نوشته شده، عظمت و شکوه ربع رشیدی بهروشنی توصیف شده است. از محتوای این نامهها چنین برمیآید که ربع رشیدی در آن دوران همانند یک دانشگاه بزرگ عمل میکرده و در آن برای هر رشتهٔ علمی بخشی جداگانه ایجاد شده بود. شش هزار دانشجو در این مرکز به تحصیل علوم گوناگون مشغول بودهاند. خواجه با وقف اموال فراوان، هزینههای کتابخانه، مدرسه، چاپ کتاب و زندگی طلاب را تأمین کرده و دانشمندان بزرگی را از اقصی نقاط جهان گردآورده بود تا به تألیف و تدریس بپردازند. برای نمونه، پنجاه پزشک چیرهدست و شمار زیادی جراح از کشورهایی مانند هند، مصر، چین و شام در این مجموعه ساکن بودند. ژان شاردن، جهانگرد نامدار فرانسوی که در سال ۱۰۸۴ هجری قمری به ایران سفر کرده، در سفرنامهاش از این دژ یاد کرده و اشاره نموده که شاه عباس بزرگ یکصد سال پیش از او دستور بازسازی ربع رشیدی را صادر کرد، اما دیگر پادشاهان صفوی توجهی به آن نکردند و بار دیگر رو به ویرانی نهاد.
