مُقاتِل بن سلیمان (متولد حدود ۸۰ تا ۹۰ هجری قمری - وفات ۱۵۰ هجری قمری) یکی از مفسران و محدثان برجسته قرن دوم هجری است. او در بلخ یا ری به دنیا آمد و در علوم مختلف اسلامی، بهویژه در تفسیر قرآن، حدیث و کلام، صاحبنظر بود. از آثار مهم مقاتل بن سلیمان، میتوان به «تفسیر مقاتل» اشاره کرد که یکی از نخستین تفاسیر جامع قرآن بهشمار میرود. این تفسیر بهدلیل ترکیب عقل و نقل، مورد توجه بسیاری از مفسران قرار گرفته است.
در مورد شخصیت علمی و مذهبی مقاتل، نظرات مختلفی وجود دارد. برخی او را فردی غیرقابل اعتماد در نقل روایت دانستهاند، اما در علوم قرآنی، فردی آگاه و از بزرگان تفسیر شمرده میشود. درباره مذهب او نیز اختلاف دیدگاه وجود دارد؛ برخی او را شیعه زیدی و عدهای نیز او را از اهلسنت دانستهاند. در منابع اسلامی ذکر شده که مقاتل بن سلیمان دعایی را از حضرت امام سجاد (علیهالسلام) روایت کرده است که به دعای مقاتل بن سلیمان معروف است. این دعا در کتابهای مختلفی مانند «المصباح» شیخ کفعمی آمده و بهعنوان دعایی سریعالاجابه برای رفع حاجات و مشکلات مختلف توصیه میشود.