زهر به مادهای سمی و خطرناک اشاره دارد که میتواند به موجودات زنده آسیب برساند یا حتی موجب مرگ آنها شود. این ماده از منابع طبیعی، مانند حیوانات، گیاهان سمی یا مواد شیمیایی به دست میآید. این ماده از طریق تزریق، بلع، یا تماس میتواند اثرات مخربی بر بدن موجودات زنده داشته باشد.
در طبیعت
بسیاری از حیوانات مانند مارها، عقربها، زنبورها و عنکبوتها زهر تولید میکنند که به عنوان ابزاری دفاعی یا شکار در آنها استفاده میشود. برخی گیاهان مانند شوکران یا تاتوره نیز آن را تولید میکنند که میتواند برای انسان و حیوانات سمی باشد.
نماد تلخی و آسیب
در معنای استعاری، این واژه به چیزی اشاره دارد که تلخ، آسیبزننده یا خطرناک است. این واژه در ادبیات برای توصیف احساسات منفی مانند کینه، دشمنی، یا درد به کار میرود.
کاربردها
با وجود خطرناک بودن این ماده، برخی از انواع آن در پزشکی کاربرد دارند. به عنوان مثال، زهر مار برای تولید داروهای ضد انعقاد خون و درمان بیماریهای خاص استفاده میشود. همچنین زهر حیوانات و گیاهان برای مطالعه سیستمهای زیستی و کشف داروهای جدید مورد استفاده قرار میگیرد.
زهر. [ زَ ] ( اِ ) معروف است و به عربی سم گویند. ( برهان ) ( از جهانگیری ). سم و هر ماده ای که قابل بروز فساد و اختلالات زیاد در بدن حیوانی باشد و نیز مورث مرگ آن گردد و هر ماده مفسد و مهلکی که محتوی در بدن بعضی حیوانات بود مانند افعی و عقرب و جز آن. ( ناظم الاطباء ). ماده ای که جانداری را هلاک کند چه داروی مصنوع باشد و چه نیش زنبور و مار و عقرب و غیره. سَم. مقابل پازهر، پادزهر، تریاق. ( فرهنگ فارسی معین ). سم. ذعاف. شرنگ. جُحال. ( یادداشت بخط مرحوم دهخدا ). پهلوی «زهر»، ارمنی دخیل «ژهر»، از ایرانی باستان «جثره » از «گن » ( زدن، کشتن )، کردی «ژهر»، «ژئیر»، «ژار»، افغانی، بلوچی دخیل «زهر»، گیلکی نیز«زهر». ( حاشیه برهان چ معین ). معروف... و سم مهلک. ( انجمن آرا ) ( آنندراج ). و قاتل و کشنده و ناب از صفات اوست و با لفظ خوردن ونوشیدن و چشیدن و کشیدن و ریختن و چکیدن و رفتن و دادن و شکستن و دمیدن مستعمل. ( آنندراج )
( ~. ) [ ع. ] (اِ. ) شکوفة درخت و گیاه. ج. ازهار، زهور.
(زَ ) [ په. ] (اِ. ) مادة سمی.، ~ هلاهل زهر جانوری افسانه ای که گفته شده بسیار کشنده است.، ~ چشم گرفتن بسیار ترساندن.، ~ مار کردن کنایه از: خوردن (در مقام دشنام و تحقیر ).، ~ ماری کنایه از: مشروب الکلی.
۱. داروی کشنده، هر دارویی که جانداری را هلاک کند، سم.
۲. ماده ای که از نیش برخی حشرات مانند زنبور، مار، عقرب، و امثال آن ها تراوش می کند.
یکی از کتب یهودی در زمره ادبیات قباله یی نام این کتاب ماخوذ از شعریست در کتاب دانیال ۱۳ ۱۲.
شکوفه، شکوفه درخت یاگیاه، واحدش زهره، ازهارجمع، داروی کشنده، سم، مادهای ازنیش برخی حشرات، ومار
( اسم ) شکوفه درخت و گیاه جمع ازهار زهور.
ابن عبدالملک ابن محمد بن مروان
زَهر ( به انگلیسی: Venom )، نوعی سم است که در بدن جانوران ساخته می شود. در بافت یا غده ای اختصاصی در بدن جانور، تولید و ذخیره می شود. این غده یا بافت اغلب به دستگاه ویژه تزریق یعنی نیش و دندان متصل است. زهر ممکن است هم در جانوران شکارچی و هم در جانوران غیر شکارچی، در مهره داران و در بی مهرگان وجود داشته باشد. دست کم چهار نوع مکانیسم مختلف شامل بافت مردگی، سمیت سلولی، نوروتوکسین و میوتوکسین گونه های جانوری مختلف شناسایی شده است.
زهر نه تنها از حیوانی به حیوان دیگر متفاوت است، بلکه حتی در یک گونه نیز بسته به سن، فصل، دمای محیط و منطقه جغرافیایی و نوع تغذیه می تواند دچار تغییراتی شود.
استفاده از زهر در طب قدیم برای درمان بیماری های مختلف از جمله دردهای مفصلی، بیماری های عفونی، و بیماری های پوستی رواج داشته است بر اساس منابع اولین بار ۳۸۰ سال قبل از میلاد مسیح در یونان باستان از زهر برای درمان بیماری ها استفاده شد و در طول امپراتوری روم، شواهدی وجود دارد که از سم برای ساخت داروهایی جهت درمان تب و زخم و ساخت پادزهرها استفاده شده است. در این میان زهر زنبور عسل از جایگاه ویژه ای در پزشکی برخوردار است. به واقع شواهد و قرائن نشان دهنده این نکته است که بشر در قرون قبل از میلاد با درمان از طریق بهره گیری از زهر زنبور آشنا بوده است به عنوان نمونه بابلی ها، مصری ها، ایرانیان و رومی ها از جمله اقوامی بودند که از زهر زنبور عسل به منظور درمان امراض گوناگون استفاده می کردند در حقیقت می توان تاریخچه استفاده از این شیوه درمان را در زمان های بسیار قدیم و حدود ۳ هزار سال قبل از میلا د رهگیری کرد. زمانی که مصریان و یونانیان باستان از گزش زنبور زنده برای درمان بیماری های روماتیسمی استفاده می کردند. اما امروزه این شیوه درمانی به عنوان یک شاخه خاص پزشکی آلترناتیو، طیف وسیعی از بیماری ها را درمان می کند. از زهر زنبور در درمان بیماری هایی همچون ایم اس ( MS )، نقرس، عفونت، سوختگیها، ترمیم زخمها، ورمهای مفصلی روماتیسمی، پلی آرتریت ها، دردهای مفصلی پراکنده و روماتیسم می باشند اولین مطالعه مدرن زهر در علم پزشکی در اواخر قرن نوزدهم توسط آلبرت کالمت انجام شد. این پژوهشگر در یک مطالعه زهر را به حیوانات برای تولید پادزهر تزریق کرد و پس از آن تحقیقات دیگری در این زمینه انجام شد در طب مدرن از زهر به عنوان یکی از مواد در ساخت داروهای مختلف برای بیماری های سرطان، التهاب مفاصل ( آرتریت ) و دیگر التهابات رماتیسمی استفاده می شود که تاکنون تحقیقات زیادی بر روی این ماده ارزشمند دارویی انجام گرفته است
زهر (ترانه ریتا اورا). «زهر» ( به انگلیسی: Poison ) ترانه ای از خواننده اهل بریتانیا ریتا اورا است. ترانه در ۱۸ مه ۲۰۱۸ منتشر شد؛ و به رتبه ۳ در جدول تک آهنگ های بریتانیا رسید و به هشتمین تک آهنگ برتر او در بریتانیا تبدیل شد.
این تک آهنگ در جدول های فروش موسیقی اسکاتلند، بریتانیا و هنگ کنگ جزو ده ترانه اول قرار گرفت.
زهر (فیلم ۱۹۸۱). «زهر» ( انگلیسی: Venom ) فیلمی در ژانر ترسناک به کارگردانی پیرس هاگارد است که در سال ۱۹۸۱ منتشر شد.
زهر (فیلم ۲۰۰۵). زهر ( به انگلیسی: Venom ( 2005 film ) ) فیلمی در ژانر ترسناک است که در سال ۲۰۰۵ منتشر شد.
زُهَر (Zohar)
(در عبری به معنی «کتاب شُکوه») متن عرفانی اصلی دین یهود، گفتاری بر اسفار خمسه به زبان آرامی به قلم قبّالایی اسپانیایی، موسای لئونی(ح ۱۲۷۰ ـ ۱۳۰۰ م). این متن دربردارندۀ نظریات عرفانی دربارۀ خلقت نخستین آدمیان، تأملات اخلاقی دربارۀ ماهیت نفس، دعا، و مانند آن، و همچنین قصص بسیار است. زهر را مهم ترین متن قبّالهمی دانند.
[ویکی الکتاب] معنی ظَهَرَ: آشکار شد - عیان است
تکرار در قرآن: ۱(بار)
. در مجمع گوید: زهرة الحیوة الدنیا زیباوی آن است و زهرة (به فتح هاء) نیز جایز است و زهرة غنچهای است که با صفا نماید و از آن جهت به هر چیز نورانی زاهر گوید و معنی حدیث در وصف حضرت رسول صلی اللّه علیه و آله وسلم «کانَ اَزْهَرَ اللَّوْن» از آن است یعنی رنگش نورانی بود جوهری نیز آن را طراوت و زیبائی دنیا گفته. طبرسی فرموده: در آیه میشود «زهره» حال باشد از «به» و از «ما متعنّابه» یعنی چشم ندوز به اقسام متاعیکه به آنها دادهایم حال آنکه آن رونق دنیاست. بیضاوی چند وجه نقل کرده از جمله گوید: زهره منصوب است به فعل محذوف که «متعنّابه» به آن دلالت دارد. این معنی در صورتی است که مراد از ازدواج انواع نعمتها باشد چنانکه طبرسی فرموده و اگر غرض اقسام کفّار باشد چنانکه زمخشری گفته و المیزان نقل کرده و ضمیر «منهم» تأیید میکند آن وقت معنی عوض میشود ولی انواع نعمتها بودن بهتر است
دل در جهان مبند، که بیجرعههای زهر کس شربتی نمیخورد، از دست او، هنی
چو گاوی گشتهٔ اینجای بی عقل از آن کاینجا سخن گفتی زهر نقل
این چه پیکانست بر جانم بگو زان غمزهها گوییا از بیوفایی زهر نابش دادهای
شب مرا نکند جز ستاره روشن اگر چه دمد زهر طرفی مه زهر کناره ستاره
بگفت این نامه را تا: نقش بستند نخستین زهر در شکر شکستند
بی عیش و طرب دمی چو برنارد دوست ناچار زهر غمی بیازارد دوست