هسته

هسته (اخترشناسی). هَسته (اخترشناسی)(nucleus)
در اخترشناسی، هستۀ مرکزی فشردۀ هر کهکشان. اغلب دارای منابع پُرقدرت رادیویی، پرتو ایکس، و فروسرخ است. کهکشان های فعالهسته هایی فوق العاده پُرانرژی دارند.
هسته (دستور زبان). هَسته (دستور زبان)
در اصطلاح دستور زبان، کلمه ای که در مرکز گروه واقع می شود و وابسته های پیشین و پسین می گیرد. مثلِ کلمۀ «روز» در گروه اسمیِ «این چند روزِ گرم تابستانی» و کلمۀ «رفت» در گروه فعلی «نمی رفته است». وجود هسته در گروه اجباری است، حال آن که وجود وابسته اختیاری است.
هسته (زمین شناسی). هَسته (زمین شناسی)(core)
در علومِ زمین، داخلی ترین بخشِ زمین. هسته به دو قسمت، هستۀ خارجی و هستۀ داخلی، تقسیم می شود. هستۀ خارجی از عمق ۲۹۰۰ کیلومتری، و هستۀ داخلی از عمق ۴۹۸۰ کیلومتری شروع می شوند. تصور می شود هر دو قسمت شاملِ آلیاژ آهن ـ نیکل اند. هستۀ خارجی مایع و هستۀ داخلی جامد است. امواج بُرشیِ لرزه ایدر مرز گوشتۀخارجی و هسته ازبین می روند، در نتیجه، هستۀ خارجی مذاب است، زیرا امواج بُرشینمی توانند از سیّال عبور کنند. دانشمندان ترکیب غنیِ آهن ـ نیکلِ هسته را براساس چگالیزمین و گشتاور ماندیآن به دست آورده اند. این امر براساس ترکیب شهاب سنگ های آهنی، که تصور می شود قطعاتی از هستۀ سیّارات کوچک اند، نیز نتیجه گرفته می شود. براساس تخمین هایی برمبنای نقطۀ ذوب آهن در فشارهای بالا، تصور می شود دمای هسته حداقل ۴هزار درجۀ سانتی گراد باشد، امّا مطالعه در این زمینه ادامه دارد. به نظر می رسد میدان مغناطیسی زمین بر اثر حرکت فلز مذاب در هستۀ خارجی به وجود آمده است.
درون زمین. سطح زمین پوستۀ نازکی است که در زیر دریاها حدود شش کیلومتر، و در زیر قاره ها حدود ۴۰ کیلومتر ضخامت دارد. در زیر پوسته، گوشته با حدود ۲۹۰۰ کیلومتر ضخامت قرار دارد و دمای آن حدود ۱۵۰۰ تا ۳۵۰۰ درجۀ سانتی گراد است. ضخامت هستۀ خارجی حدود ۲۲۵۰ کیلومتر، و جنس آن از آهن و نیکل مذاب است. هستۀ داخلی احتمالاً از آهن و نیکل جامد است که دمایی حدود ۵هزار درجۀ سانتی گراد دارد.
هسته (زیست شناسی). هَسته (زیست شناسی)(nucleus)
در زیست شناسی، بخش مرکزی غشادار یاختۀ یوکاریوتی، شامل رشته های دی اِن اِی. همۀ یاخته های گیاهی و جانوری هسته دارند. طی تقسیم یاخته، رشته های دی اِن اِی فشرده می شوند و کروموزوم ها شکل می گیرند. هسته با تعیین پروتئین هایی که در یاخته ساخته می شوند، عملکرد یاخته را تنظیم می کند. در هسته اطلاعات وراثتی به صورت ژن ها ذخیره می شوند. از آن جا که پروتئین ها مولکول های ساختاری اصلی مادۀ زنده اند و به صورت آنزیم ها سوخت و ساز را تنظیم می کنند، رمز وراثتی درون هسته عهده دار ساخت و کنترل کل موجود زنده است. هستک، که ریبوزوم ها را می سازد، درون هسته قرار دارد. حرکت مولکول ها به درون و بیرون هسته از خلال منافذ غشای هسته صورت می گیرد. به طور متوسط، هسته یک یاختۀ پستاندار تقریباً ۳هزار منفذ دارد.
هسته (فیزیک). هَسته (فیزیک)(nucleus)
در فیزیک، بخش مرکزی و دارای بار مثبتاتم. هسته تقریباً کل جرم اتم را تشکیل می دهد. جز هستۀ هیدروژن، که فقط یک پروتوندارد، هسته از پروتون ها و نوترون ها تشکیل می شود. اطراف هسته را الکترون ها احاطه می کنند که بار مخالف، ولی مساوی با بار پروتون ها دارند و بنابراین، اتم در حالت خنثی قرار می گیرد. هسته را ارنست رادرفورد، فیزیک دان انگلیسی زادۀ نیوزیلند کشف کرد (۱۹۱۱). این کشف در نتیجۀ آزمایش هایی حاصل شد که رادرفورد در آن ها با ذرات آلفاورقۀ بسیار نازکی از طلا را بمباران می کرد. تعدادی از ذرات به عقب باز می گشتند و رادرفورد شگفت زده گزارش داد: «مانند آن است که گلوله ای به قطر پانزده اینچ را به قطعه کاغذی شلیک کنید و گلوله برگردد و به شما برخورد کند». رادرفورد نتیجه گرفت که علت این بازگشت دفع ذرات آلفای دارای بار مثبت، بر اثر نزدیک شدن به هسته ای کوچک و چگالبا بار مثبت است.