ابزاری است که برای اندازه‌گیری مایعات و مواد غذایی خشک در آشپزی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این اندازه‌گیری معمولاً به عنوان یک واحد رسمی در فرآیند پخت و پز به کار می‌رود و به دقت در اجرای دستورهای غذایی کمک می‌کند. با این حال، این واژه به عنوان واحدی برای فروش مواد غذایی به کار نمی‌رود. کشورهای مختلف از انواع متفاوتی استفاده می‌کنند و هیچ توافق بین‌المللی درباره حجم یک پیمانه وجود ندارد. ظرفیت یک پیمانه می‌تواند بین ۲۰۰ تا ۲۸۴ میلی‌لیتر متغیر باشد. همچنین، پیمانه برای اندازه‌گیری وزن مناسب نیست، زیرا وزن مواد مختلف با وجود حجم یکسان، متفاوت است. در اتحادیه کشورهای همسود، از جمله کانادا، استرالیا، نیوزیلند، شبه‌قاره هند و آفریقای جنوبی، همچنین در آمریکای لاتین و لبنان، یک پیمانه معادل ۲۵۰ میلی‌لیتر است. این مقدار معادل ۱۶ قاشق غذاخوری استاندارد می‌باشد.
پیمانه
لغت نامه دهخدا
پیمانه. [ پ َ/ پ ِ ن َ / ن ِ ] ( اِ ) هرچه بدان چیزی پیمایند. چیزی که غله و جز آن بدان کیل کنند. ظرفی که بدان چیزها پیمایند. ( برهان ). منا. صاع. صواع. کیله. معیار. عدل.مکیل. مکیله. مقلد. ( منتهی الارب ). صوع. مده. کیل. مکیال. قفیز. ( دهار ). صاحب انجمن آرا آرد: پیمانه بسبب تفاوت امکنه و ازمنه متفاوت است و تغییرپذیر ولیکن در عرب به این ترتیب مضبوط است: مکوک، پیمانه ای است که آن سه کیلجه و کیلجه یک من و هفت ثمن من و من دورطل است و رطل دوازده اوقیه و اوقیه یک استار و دو ثلث استار و استار چهار مثقال و نیم و یک مثقال یک درهم و سه سبع درهم و درهم شش دانق و دانق دو قیراط ودو طسوج و طسوج دو حبه است و حبه سدس ثمن درهم که جزوی است از چهل و هشت جزو درهم - انتهی
فرهنگ معین
فرهنگ عمید
۲. ساغر، پیاله، قدح شراب خوری، جام شراب.
۳. (تصوف ) چیزی که در آن انوار غیبی را مشاهده کنند، دل عارف: مرا به دور لب دوست هست پیمانی / که بر زبان نبرم جز حدیث پیمانه (حافظ: ۸۵۰ ).
۴. [قدیمی] ظرفی که با آن مایعات را وزن کنند: پیمانهٴ نفت.
فرهنگ فارسی
هر چه بدان چیزی پیمایند
فرهنگ اسم ها
معنی: جام شراب، هر ظرف یا مقیاسی دیگر از آن برای اندازه گیری مقدار معینی از هر چیز استفاده شود، ( در قدیم ) ( به مجاز ) شراب
فرهنگستان زبان و ادب
دانشنامه عمومی
کشورهای مختلف از پیمانه های متفاوتی استفاده می کنند. هیچ توافق بین المللی ای در مورد حجم یک پیمانه وجود ندارد و یک پیمانه گنجایشی از ۲۰۰ تا ۲۸۴ میلی لیتر ممکن است داشته باشد. پیمانه برای اندازه گیری گرم نیست زیرا وزن مواد مختلف با وجود حجم یکسان با یکدیگر متفاوت است.
در اتحادیه کشورهای همسود مانند کانادا، استرالیا، نیوزیلند، شبه قاره هند، آفریقای جنوبی،... ) و آمریکای لاتین و لبنان یک پیمانه ۲۵۰ میلی لیتر گنجایش دارد. این مقدار با ۱۶ قاشق غذاخوری استاندارد ( گنجایش ۱۵ میلی لیتر ) برابراست.
یک پیمانه در کشور آمریکا ۲۴۰ میلی لیتر گنجایش دارد.
در کشور ژاپن پیمانه های امروزی برای پخت وپز، ۲۰۰ میلی لیتر گنجایش دارند. در واحد اندازه گیری سنتی ژاپنی پیمانه ای چوبی و چهارگوش به نام گو برای اندازه گیری برنج و ساکی وجود دارد که گنجایش آن ۱۸۰ میلی لیتر است. پیمانه های برنج که امروز در سراسر دنیا وجود دارد نیز از این واحد پیروی می کنند که ۱۸۰ میلی لیتر معادل ۱۲۵ گرم برنج گنجایش دارد که تقریباً وعده غذای یک نفر است.
در ایران گنجایش یک پیمانه به طور رسمی تعریف نشده است و در منابع مختلف دو گنجایش به چشم می خورد. در برخی از منابع به نقل از ماهنامه هنر آشپزی گنجایش یک پیمانه ۲۵۰ میلی لیتر تعریف شده است.
در برخی دیگر از منابع گنجایش یک پیمانه ۲۰۰ میلی لیتر تعریف شده است. در برخی دیگر نیز نام پیمانه در دستور غذایی آمده است اما هیچ تعریفی از گنجایش پیمانهٔ مورد نظر ارائه نشده است.
دانشنامه آزاد فارسی
در ریاضیات، وقتی تفاضل دو عدد صحیح x و y بر عدد صحیح m قابل قسمت باشد، می گویند x با y هم نهشت به پیمانۀ m است و می نویسند (پیمانه m) x≡ y. در این حالت، m را پیمانۀ این هم نهشتی می نامند. ۱۲ و ۷ هم نهشت به پیمانۀ ۵ اند، زیرا ۵ = ۷ -۱۲ که بر ۵ قابل قسمت است.
ویکی واژه
جام شراب.
مجازاً، شراب، نوشیدنی.
جملاتی از کلمه پیمانه
یکچند بذکر جام و پیمانه گذشت القصه شب عمر بافسانه گذشت
عشق دریا ومنم کشتی در او عشق صهبا ومنش پیمانه ام
بسی رنج میخانه‌ها دیده‌ام بسی گرد پیمانه گردیده‌ام