استخوان

استخوان. [ اُ ت ُ خوا / خا ] ( اِ ) عَظْم. ( دهار ) ( منتهی الارب ). قسمت صلب و سختی که در بدن حیوان و نبات است. و آن عام است بر حیوانات و نباتات، برخلاف استه که مخصوص نباتات است. ( برهان ). عضویست که صلابت آن بدانجا رسد که آنرا نتوان دوتا کرد یا عضو منوی غیرحساس است که از غایت صلابت نتوان دوتا کرد. و قید غیرحساس در تعریف ثانی برای اخراج دندان است از استخوان. جزء جامد و صلب که دعامه بدن انسان و دیگر حیوانات فقاری را متشکل میسازد. عدد استخوانهای تن مردم از روی صورت دویست و چهل و هشت پاره است بی استخوان لامی که اندر حنجره است و بی استخوانهای سمسمانی. ( از ذخیره خوارزمشاهی ).
تشریح ذره بینی: از ملاحظه با ذره بین در عظام یابسه مستفاد میشود که مجموع آنها حاصل شده اند از مواد عظمیه که از اصول تشریحیه اساسیه مثل مواد تشریحیه که در نسوج عظام رطبه دیده میشود حاصل شده اند. این مواد عظمیه از جنس واحدند و شکل معینی ندارند و دارای املاح آهکی هستند که آنها را صلب و شکننده میکند. خانه خانه های صفاری که در جوف آنها واقعاند بعضی را استئوپلاست یا تجاویف مختصه بعظم و بعضی دیگر را که بزرگند مجاری «هاوِر» بنام مشرّحی که آنرا منکشف کرده نامیده اند. ( جواهرالتشریح تألیف میرزا علی ص 22 ).
حجاج؛ استخوان ابرو. ( منتهی الارب ). رسغ؛ استخوان احرامی، استخوان دمعه. سلامی؛ استخوان انگشت. ( دهار ). استخوان انگشت دست و پا. کسر و کِسر؛ استخوان بازو. عُراق؛ استخوان باگوشت. ( منتهی الارب ). قصبه کبری؛ استخوان بزرگ ساق. قصبه صغری؛ استخوان بیرونی ساق. قصبة الانف میکعه؛ استخوان بینی. عصعص؛ استخوان بن دنب. عظم لامی؛ استخوان بن زبان. عظم عقب؛ استخوان پاشنه. صلع؛ استخوان پهلو. ( منتهی الارب ) ( دهار ). دنده. رمام، رفات؛ استخوان پوسیده. عاج؛ استخوان فیل. ( دهار ).پیلسته. أخُر، آخرک؛ استخوان ترقوه. جناغ؛ چنبر گردن. عظم اکلیلی؛ استخوان جبهه. تمشش؛ استخوان خاییدن. ( منتهی الارب ). حرقفه؛استخوان خاصره. کعبره؛ استخوان درشت گره. ( منتهی الارب ). عظم الفخذ؛ استخوان ران. عظم رکابی؛ استخوان رکابی. رکاب گوش. رکاب الاذن. رفات و رمیم؛ استخوان ریزیده. لحی؛ استخوان زنخ. ( دهار ). استخوان زورقی. ظنبوب؛ استخوان ساق. ( دهار ). شَظیّة. شَظی. شِظی. ( منتهی الارب ). سته؛ استخوان سرین. ( منتهی الارب ). تریبة؛ استخوان سینه. ( دهار ). ج، ترائب. قص و قصص. ( منتهی الارب ). زند اسفل؛ استخوان طرف انسی ساعد. زند اعلی؛ استخوان طرف وحشی ساعد. کعبرة؛ استخوان عجز. رجوع به عجز شود. عظم الوجنة؛ استخوان عِذار. استخوان فخذ؛ استخوان ران. استخوان قلابی؛ یکی از هشت استخوان رسغ: و جمله استخوانها و گوشت و پوست او ریزیده. ( ترجمه تفسیر طبری ):

اُستخوان (bone)
بافت پیوندی سخت اسکلت بیشتر جانوران مهره دار. استخوان متشکل از شبکه ای رشته های کلاژن است که با نمک های معدنی، عمدتاً فسفات کلسیم و کربنات کلسیم، پرشده است. این ترکیب به استخوان تراکم و استحکام می دهد و در بعضی حالات قابِل مقایسه با بتون مسلح است. درون این زمینۀ جامد یاخته های استخوانی، رگ های خونی، و اعصاب قرار دارند. بخش داخلی استخوان های دراز دست و پا متشکل از زمینه ای اسفنجی است که با مغز استخوان نرم پر شده و تولیدکنندۀ یاخته های خونی است. دو نوع استخوان وجود دارد: آن هایی که بر اثر جایگزینی غضروف شکل می گیرند، و آن هایی که مستقیماً از بافت هم بند (پیوندی) تشکیل می شوند. نوع اخیر که شامل استخوان های جمجمه است، معمولاً شکلی صفحه مانند دارد و در پوست جنین در حال تکوین تشکیل می شود. انسان ۲۰۶ استخوان مشخص در اسکلت دارد (← بدن_انسان). کوچک ترین این استخوان ها سه استخوانچه در گوش میانی اند. در برخی موارد، تعداد کل استخوان ها با عدد فوق متفاوت است، زیرا تعدادی از جفت استخوان های جمجمه با هم یکی شده اند و ممکن است آن ها را یک یا دو استخوان به حساب آورد.