ارسباران یا قره داغ یک ناحیه کوهستانی وسیع در شمال استان آذربایجان شرقی است که شامل شهرستان‌های اهر، کلیبر، هوراند، آبش‌احمد، خداآفرین، سیه رود، اصلاندوز، ورزقان و هریس با مساحتی حدود ۱۶ هزار کیلومتر مربع می‌باشد. این منطقه از شرق با شهرستان پارس‌آباد، از جنوب با شهرستان‌های سراب، بستان‌آباد و تبریز و از غرب با شهرستان‌های جلفا و مرند هم‌مرز است. در سال ۱۹۷۶، یونسکو ۷۲٬۴۶۰ هکتار از اراضی این منطقه را به عنوان ذخیره‌گاه زیست‌کره ثبت کرد. این ذخیره‌گاه در کوهستان‌های قفقازی ایران و نزدیک مرز جمهوری آذربایجان و ارمنستان واقع شده است. ناحیه ارسباران با قرارگیری در میان مناطق خزری، قفقازی و مدیترانه‌ای، شامل کوه‌هایی با ارتفاع تا ۲۲۰۱ متر، علفزارهای آلپی، دشت‌های نیمه‌خشک، مراتع و جنگل‌ها، همچنین رودها و چشمه‌ها می‌باشد. ارسباران محل زندگی حدود ۲۳٬۵۰۰ کوچ‌نشین است که عمدتاً در مناطق بین شهری این ناحیه سکونت دارند. فعالیت‌های اقتصادی در این زیستگاه شامل کشاورزی، دامداری، باغبانی و صنایع دستی است. ارسباران یا ارسبار به معنای نواحی و اطراف رود ارس است و نام‌هایی مشابه مانند رودبار، دریابار، کربار و اروندبار نیز وجود دارد. در میان اهالی محلی، این منطقه به نام قره‌داغ شناخته می‌شود. گفته می‌شود که نام قره‌داغ به دلیل فراوانی کوه‌های منطقه انتخاب شده است، زیرا قَرَه در زبان ترکی به معنای بزرگ است. با این حال، در منابع پیش از دوره صفوی به نام قره‌داغ اشاره‌ای نشده است. در کتاب مسالک و الممالک ابن حوقل، از مکانی به نام سیاه‌کوه یاد شده که در نزدیکی آن گروهی از ترکان زندگی می‌کردند. به نظر می‌رسد که سیاه‌کوه مذکور همان شبه‌جزیره سیاه‌کوه در سواحل شمال شرقی دریای خزر باشد.
