واژه اسخن، در زبان فارسی کهن و متون عربی ـ فارسی، نعت تفضیلی از «ساخن» است و به معنای گرم‌تر، داغ‌تر یا شدت گرمای بیشتر به کار می‌رود. این واژه معمولاً برای توصیف حرارت جسم، هوا یا حتی احساسات و حالات در متون ادبی و پزشکی استفاده شده است.
در کاربرد ادبی و شعری، این کلمه می‌تواند برای توصیف شدت هیجان، شور، یا حتی آتش عشق و غضب به کار رود؛ یعنی وقتی شاعر می‌خواهد حالتی را که از نظر گرما یا شدت احساس از حالت عادی بالاتر است نشان دهد، از «اسخن» استفاده می‌کند.
از نظر معنایی، «اسخن» نسبت به «ساخن» حالت تفضیلی و برتر دارد؛ به عبارت دیگر، اگر ساخن به معنای گرم باشد، اسخن یعنی گرم‌تر یا شدیدتر از حالت عادی گرم. این واژه در متون طب سنتی نیز برای توصیف مواد یا داروهای گرم به کار رفته است.
