واژهی ارذلان در زبان و ادبیات فارسی، به عنوان شکل تثنیهی ارذل شناخته میشود. این اصطلاح، ریشه در زبان عربی دارد و در متون کهن به جایگاه ویژهای دست یافته است. بر اساس منابع معتبر لغوی، از جمله کتاب مهذب الاسماء، این کلمه به مفاهیمی همچون «ترس» و «احتیاط» اشاره دارد و در بافتارهای ادبی و تاریخی برای بیان حالتهای روانیِ مرتبط با بیم و هراس به کار رفته است.
در بررسی ساختار واژگانی، ارذلان از ریشهی رَذْل مشتق شده که بر پایینترین مرتبه یا پستترین حالت دلالت میکند. این ریشهی معنایی، به تدریج در گذر زمان، به حیطهی عواطف انسانی گسترش یافته و بر احساسِ ترس و حالتِ هشدار تمرکز کرده است. کاربرد این اصطلاح در قالب تثنیه، نشاندهندهی اهمیتِ بیانِ دوگانهی این حالت در متون کهن است و ژرفای معنایی آن را در توصیف شرایط پیچیدهی عاطفی نمایان میسازد.
امروزه اگرچه استفاده از این واژه در گفتار روزمره کمتر رواج دارد، اما جایگاه آن در متون ادبی، تحقیقات زبانشناسی تاریخی و پژوهشهای مرتبط با میراث مکتوب فارسی همچنان پابرجاست. شناخت چنین واژههایی نه تنها درک ما را از ظرافتهای زبان فارسی عمق میبخشد، بلکه در حفظ و انتقال دقیق گنجینههای ادبی به نسلهای آینده نیز نقش بسزایی ایفا میکند.
