کلمه «اصفهبد» معرب واژه «اسپهبد» است و در اصل به معنای «حافظ سپاه» یا «سردار سپاه» می‌باشد. این عنوان در سلسله مراتب دوران ساسانی، پس از موبدان و وزیران قرار داشت و افراد آن، مسئولیت فرماندهی کل ارتش و حفظ امنیت نظامی قلمرو را بر عهده داشتند. او نه تنها مقام نظامی داشت، بلکه به‌عنوان واسطه‌ای میان پادشاه و مردم نیز عمل می‌کرد و نفوذ قابل توجهی در ساختار حکومتی داشت.
طبق منابع تاریخی، منصب‌های ایرانیان در دوران ساسانی به پنج پایه تقسیم می‌شد: نخست موبذ یا موبدان، دوم وزیر یا بزرگفرمذار، سوم اصفهبد، چهارم دبیر بذ، و پنجم تخشه بذ. اصفهبد یا امیرالامرا، سومین پایه، مسئول نگهبانی و رهبری سپاه بود. این مقام در دوره‌های بعدی اسلامی نیز حفظ شد و لقب اصفهبد به فرمانروایان ایالات مهمی مانند طبرستان، آل قارن و آل باوند داده می‌شد.
برخی از حاکمان مشهور مانند ابوالفضل محمدبن شهریار و اردشیربن کینخوار، این منصب را در طبرستان داشتند و در مدیریت ایالت و مقابله با شورش‌ها و تهدیدات منطقه‌ای نقش اساسی ایفا کردند. این مقام نمادی از قدرت نظامی و سیاسی و رهبری در تاریخ ایران باستان و اوایل دوره اسلامی بود.
