کلمهی «پیر و کور» در زبان فارسی یک ترکیب توصیفی است که معمولاً برای اشاره به وضعیت ضعف، ناتوانی یا فرسودگی جسمی و ذهنی به کار میرود. واژهی «پیر» به معنای سالخورده، کهنسال یا کسی است که دوران جوانی را پشت سر گذاشته و تجربه و عمر زیادی دارد. «کور» نیز به معنای نابینا، یعنی کسی است که توانایی دیدن را از دست داده است. ترکیب «پیر و کور» در کنار هم، بیشتر جنبهی استعاری دارد و معمولاً برای بیان شدت ناتوانی یا درماندگی استفاده میشود، نه الزاماً برای اشاره به دو ویژگی واقعی در یک فرد. در زبان ادبی و گفتار روزمره، وقتی گفته میشود «او پیر و کور شده»، منظور این است که فرد بسیار فرسوده، ناتوان یا از کار افتاده به نظر میرسد. از نظر بار معنایی، این ترکیب معمولاً منفی یا ترحمآمیز است و برای توصیف ضعف جسمی یا ذهنی به کار میرود. مترادفهای آن عبارتاند از: فرتوت، ناتوان، ازکارافتاده، نزار، علیل و در مواردی بیجان و درمانده.
