واژه جهل به معنای نادانی، عدم آگاهی یا نداشتن دانش در مورد موضوعات خاص است. این واژه به حالتی اشاره دارد که فرد نسبت به اطلاعات، حقایق یا دانش ضروری بیخبر یا ناواقف است. این حالت میتواند ناشی از عدم دسترسی به منابع آموزشی، کمبود تجربه یا عدم علاقه به یادگیری باشد.
این مفهوم به دو نوع عمده تقسیم میشود: جهل مرکب، که به معنای نادانی نسبت به نادانی است، و جهل ساده، که به معنای عدم آگاهی از یک موضوع خاص است. این حالت میتواند عواقب جدی به همراه داشته باشد، از جمله قضاوتهای نادرست، تصمیمگیریهای غلط و ایجاد مشکلات اجتماعی و فرهنگی.
در بسیاری از فرهنگها و فلسفهها، آگاهی و دانایی به عنوان ارزشهای اساسی شناخته میشوند و جهل به عنوان عاملی که میتواند مانع رشد فردی و اجتماعی شود، مورد انتقاد قرار میگیرد. تلاش برای کسب دانش و آگاهی و غلبه بر نادانی به عنوان یک هدف مهم در زندگی فردی و اجتماعی به شمار میآید.
از نظر ایدئولوژیک، این مفهوم انسانگرایی رنسانس بود که زمینهساز اصلاحات شد، اعتقادی که به کتاب مقدس به عنوان تنها منبع ایمان مسیحیان می نگریست و در حین حال منتقد اعمال مذهبی بود که بر اساس جهل و خرافه ساخته و پرداخته شدهاند. نقطه ی عطف حوادث زمانی بود که اعتقادات مارتین لوتر سه سال بعد از اعلامیه ی معروف او در سال ۱۵۲۰ در انگلیس شناخته شد و مورد بحث قرار گرفت البته که در آن زمان پروتستانها هنوز در اقلیت بودند و به عنوان بدعت گذار شناخته میشدند.
هر کو عدوی گنج رسول است بی گمان جز جهل و نحس نیست نشان سلامتش
تا نباشد جهل علم آنگه نبود علم از جهل آمدت اندر نمود
اگر بر دست گیری مال سهلست ولی در دل نگه داری جهل است
بر سر بازار جهل؛ بی خبر از خویشتن کیسه امسال عمر؛ داد به طرار پار
حرمت ابدی در ازدواج با زن شوهردار یا زن در طلاق رجعی که در آن شوهر حق رجعت و برگشت به زن خود را بدون طی تشریفات ازدواج دارد. ازدواج با زن شوهردار یا در طلاق رجعی چنانکه با علم به حرمت باشد بدون دخول نیز موجب حرمت ابدی است اما در صورت جهل فقط با دخول، حرمت ابدی جاری میگردد.
جدال با جهل کتابی است که، به اعتبارِ روی جلد، به کوششِ نوشابه امیری از گفتگو با بهرام بیضایی در سالِ ۱۳۷۰ فراهم و بعدها بازنویسی و به سالِ ۱۳۸۸ منتشر شد.