بیز

بیز. ( اِ ) ریشه بیزیدن و بیختن، و همیشه بطور ترکیب استعمال میگردد.( ناظم الاطباء ). ماده مضارع از بیختن است و از آن صیغه های مضارع التزامی و اخباری و امر ساخته شود و نیز صفت فاعلی و صفت دائمی و صفت بیان حالت و اسم مصدر. || ( ن مف ) صفت مفعولی مرخم. بیزیده. بیخته. || ( نف ) صفت فاعلی مرخم. بیزنده. که بیزد. اما در این دو صورت اخیر همیشه بصورت مرکب بکاررود چنانکه در ترکیبات زیر: آردبیز. تنگ بیز. جلبیز.خاک بیز. شکربیز. عطربیز. عنبربیز. عبیربیز. غالیه بیز. کافوربیز. گردبیز. گرمه بیز. گل بیز. گلاب بیز. مشک بیز. موبیز. نرم بیز. نرمه بیز. || زده. ( برهان ) ( جهانگیری ). و رجوع به بیختن و ترکیبات آن شود.
بیز. ( ترکی، اِ ) درفش. ( از برهان ) ( جهانگیری ) ( رشیدی ). آلت پینه دوزی. ( یادداشت مؤلف ). آلت سوراخ کردن چرم برای رد کردن سوزن و نخ و دوختن: 
سوزن هجوم ترا خلنده تر از بیز.خسرو دهلوی ( از انجمن آرا ).
بیز. [ ب ِ ] ( ترکی آذری، اِ ) ظاهراً از کلمه بیس و بوسس آمده است که پارچه ای نفیس از کتان بوده است. ( یادداشت مؤلف ).
بیز. [ ب َ ] ( ع مص ) هلاک گردیدن و زنده ماندن ( از اضداد است ). ( از تاج العروس ) ( منتهی الارب ): بیوز؛ هلاک شدن. فلان لاتبیز ( صحیح: لاتتیز رمیته. تاج العروس )؛ یعنی زنده نمی ماند شکار زخم خورده او. ( منتهی الارب ) ( یادداشت مؤلف ). || منحرف شدن. ( از تاج العروس ) ( از لسان العرب ).، بی ز. [ زِ ] ( حرف اضافه مرکب ) مخفف بی از. بدون ِ. خالی از: 
بی ز تقلیدی نظر را پیشه کن 
هم برأی و عقل خود اندیشه کن.مولوی.بی ز ابراهیم نمرود گران 
کرد با کرکس سفر تا بآسمان.مولوی.چون چراغی بی ز زیت و بی فتیل 
نی کثیرستش ز نور و نی قلیل.مولوی.بی ز استعداد بر کانی روی 
بر یکی حبه نگردی محتوی.مولوی.بی ز دستی دستها بافد همی 
جان جان سازد مصور آدمی.مولوی.بی ز ضدی ضد را نتوان نمود
و آن شه بی مثل را ضدی نبود.مولوی.بی ز مفتاح خدا این قرع باب 
از هوا باشد نه از روی صواب.مولوی.