یکی از چهار حالت بنیادی ماده محسوب می‌شود (در کنار جامد، مایع و گاز)، در واقع یک گاز شبه‌خنثی متشکل از یون‌های مثبت، الکترون‌های آزاد و ذرات خنثی است. این ذرات به‌صورت جمعی رفتار می‌کنند و آن را از دیگر حالت‌های ماده متمایز می‌سازند. پلاسما در اثر یونیزه‌شدن گاز به‌وجود می‌آید، به‌طوری‌که تمام یا بخش قابل‌توجهی از اتمهای آن یک یا چند الکترون از دست داده و به یون مثبت تبدیل می‌شوند و تعداد الکترون‌های آزاد تقریباً با تعداد یون‌های مثبت برابر است. کاربردهای گسترده آن در حوزه‌هایی مانند جوشکاری، برشکاری، پزشکی و دندان‌پزشکی گواه اهمیت آن در فناوری‌های نوین است.
از نظر تاریخی، در سال ۱۸۷۹ میلادی، ویلیام کروکس، فیزیکدان انگلیسی، در جریان پژوهش‌های خود روی تخلیه الکتریکی، برای نخستین‌بار پیشنهاد کرد که این شکل ویژه از گاز را باید به‌عنوان حالت چهارم ماده در نظر گرفت. در حالی که دمای مواد در حالت‌های جامد، مایع و گاز بر اساس دامنه حرکت و سرعت نوسان ذرات سنجیده می‌شود، در آن دما معیاری برای سنجش میزان جدایی میان یون‌های مثبت و الکترونها است. با گرم‌کردن یک ماده جامد، این ماده ابتدا به مایع، سپس به گاز و در نهایت در دماهای بسیار بالا (معمولاً بالای ۲۰۰۰ درجه سانتی‌گراد) به پلاسما تبدیل می‌شود.
بر اساس برآوردهای علمی، حدود ۹۹ درصد از ماده مرئی موجود در کیهان در این حالت است. این مقدار عظیم ناشی از وجود پلاسما در ستارگان (از جمله خورشید)، جو ستاره‌ای، ابرهای گازی بین‌ستاره‌ای و بادهای خورشیدی است. به‌محض خروج از جو زمین، با محیط‌های پلاسمایی مانند کمربندهای تشعشعی وان آلن و باد خورشیدی روبه‌رو می‌شویم. پدیده‌های آشنایی مانند رعدوبرق، شفق قطبی، جرقه و گاز درون لامپ‌های فلورسنت یا نئون نیز نمونه‌هایی از آن هستند. با این حال، در بخش بسیار کوچکی از جهان که ما در آن ساکن هستیم، سه حالت دیگر ماده (جامد، مایع و گاز) غلبه دارند.
