فلزی نقره‌ای با نماد شیمیایی Mg و عدد اتمی ۱۲ است. نام این عنصر از واژه یونانی Magnesia یا از نام شهر باستانی Magnesia در آسیای صغیر گرفته شده است و به عنوان هفتمین عنصر فراوان در پوسته زمین، سومین عنصر فراوان در آب دریا و یازدهمین عنصر موجود در بدن انسان شناخته میشود. این عنصر در گروه دوم، فلزهای قلیایی خاکی و دوره سوم جدول تناوبی قرار دارد. به دلیل واکنش‌پذیری بالا، منیزیم به صورت خالص در طبیعت یافت نمیشود، اما میتوان آن را به صورت ترکیب با دیگر عناصر پیدا کرد. استخراج نوع خالص عمدتاً از سنگ دولومیت، ترکیبی از منیزیم و کلسیم کربنات و سنگ منیزیت انجام میشود. این فلز هنگام سوختن کامل، نوری سفید و درخشان تولید می‌کند و معمولاً از طریق الکترولیز نمک‌های موجود در آب‌های شور به دست می‌آید. با استفاده از روش برق‌کافت، میتوان منیزیم را پس از استخراج از آب دریا، از صافی عبور داده و با هیدروکلریک اسید ترکیب کرد تا به صورت جامد MgCl درآید و سپس آن را ذوب کرده و به این ترتیب فلز منیزیم را تهیه کرد.
منیزیم
لغت نامه دهخدا
- اکسید دو منیزیم یا منیزی کلسینه؛ به صورت گرد سفید و به شکل خیلی سبک و بدون بو و مزه وجود دارد. بسیار کم در آب سرد حل میشود و در آب جوشان کمتر محلول است. محلول مایی آن در مقابل تورنسل قلیایی میباشد. رطوبت و انیدرید کربنیک هوا را با مرور به خود می گیرد. از این جهت آن را باید در شیشه های سربسته نگاهداری کنند. ( از کارآموزی داروسازی جنیدی ایضاً ).
- سولفات دو منیزیم؛ ملح سدلیتز به صورت تبلورات منشوری اورتورومبیک درخشان، بی بو و بی رنگ است. مزه آن شور و تلخ میباشد. در مقابل هوا کمی آب تبلور خود را از دست میدهد. در یک قسمت آب 15 زینه و0/3 قسمت آب صد زینه حل میشود و در الکل غیر محلول است. ( از کارآموزی داروسازی جنیدی ص 146 ).
- منیزی کربناته یا منیزی بلانش یا هیدرو کربنات دو منیزیم؛ گرد سفید بسیار سبک و بی بو و بدون مزه است و تقریباً در آب سرد و آب جوش حل نمیشود و به سهولت بوی بخارهای معطر را میگیرد از این روی آن را در شیشه های دربسته نگاهداری میکنند. ( از کارآموزی داروسازی جنیدی ص 146 ).
فرهنگ معین
دانشنامه عمومی
این عنصر به دلیل واکنش پذیری زیاد به صورت خالص در طبیعت یافت نمی شود اما می توان آن را به صورت ترکیب با عناصر دیگر در طبیعت یافت. استخراج منیزیم خالص بیشتر از سنگ دولومیت ( آلیاژی از منیزیم و کلسیم کربنات ) و سنگ منیزیت ( منیزیم کربنات ) می باشد. این فلز به هنگام سوختن کامل، نوری سفید و درخشان ایجاد می کند و عمدتاً از طریق الکترولیز نمک های موجود در آب های شور به دست می آید. با روش برق کافت میتوان آن را پس از گرفتن از آب دریا از صافی عبور داده و با هیدروکلریک اسید ترکیب کرد و به صورت جامد MgCl تبدیل کرده و ذوب کرد حالا با استفاده از برق کافت این فلز را تهیه کرد.
منیزیم یک عنصر اصلی محسوب میشود حضور عنصر منیزیم در بدن انسان برای همهٔ سلول ها و عملکرد حدود ۳۰۰ آنزیم ضروری می باشد و کمبود منیزیم می تواند سبب اختلال عملکرد بخش های مختلف بدن گردد. معمولاً منیزیم از طریق مصرف مواد غذایی مانند موز، آووکادو، سیب و برگه زردآلو تأمین می گردد.
این عنصر دارای دو الکترون در لایهٔ ظرفیت ( والانس ) است و با توجه به خاصیت فلزی آن در واکنش با عناصر نافلزی دو الکترون را از دست می دهد.
منیزیم به عنوان سبک ترین فلز صنعتی با ویژگی های منحصر به فرد متالوژیکی، کاربردهای وسیعی در صنایع مختلف دارد. با وجود محدودیت های ذاتی در تولید و استفاده از منیزیم به دلیل این ویژگی ها روز به روز به کاربرد این فلز در صنایع مختلف افزوده می شود. از ویژگی های منحصر به فرد منیزیم می توان موارد زیر را برشمرد:
• منیزیم با چگالی ۱٫۷ گرم بر سانتی متر مکعب، سبک ترین فلز با قابلیت استفاده صنعتی مانند تولید قطعات است. چگالی منیزیم ۳۰ درصد از آلومینیوم کمتر، ( چگالی آلومینیوم ۲٫۷ گرم بر سانتی متر مکعب ) و تنها ۲۰ درصد چگالی آهن است ( چگالی آهن ۷٫۸ گرم بر سانتی متر مکعب است ). این ویژگی منحصر به فرد جذابیت فراوانی برای استفاده از این فلز در تولید قطعات متحرک و صنعت حمل و نقل ایجاد کرده است.
• آلیاژهای منیزیم استحکام قابل توجهی از خود نشان می دهند. این ویژگی سبب افزایش نسبت استحکام به وزن این فلز شده است. به عنوان مثال جهت تغییر جنس تیری ۱۰ کیلویی از فولاد، می توان بدون تغییر چقرمگی از تیری منیزیمی با وزن ۳٫۸ کیلوگرم استفاده کرد. نسبت بالای استحکام به وزن سبب شده در بسیاری از قطعات مختلف صنایع هوایی و خودروسازی از منیزیم استفاده شود. نمونه چنین قطعاتی پوسته جعبه دنده بالگرد و بعضی در قطعات و ابزارهای ساخت صنایع دستی است.
• از خواص مکانیکی این فلز می توان به قابلیت جذب ارتعاشات اشاره کرد. این ویژگی سبب شده است که استفاده از آلیاژهای منیزیم برای مدیریت ارتعاشات، مخصوصاً در صنعت خودرو بسیار مورد توجه قرار گیرد. در مقایسه با آلیاژ آلومینیوم A356 با ضریب میرایی ۱٪ در تنش ۱ مگاپاسکال، برای آلیاژ AZ91 منیزیم این ضریب ۲۵٪ است. در تنش ۱۰۰ مگاپاسکال این ضریب برای آلومینیوم A356 ٪۴ و برای منیزیم AZ91 ٪۵۴ است.
• منیزیم سپری قوی در برابر امواج الکترو مغناطیس می باشد. دیواره ای ۱ میلی متری از منیزیم به راحتی می تواند در برابر امواجی با شدت های بالاتر از ۸۵ دسی بل نفوذناپذیر باشد. از این ویژگی منیزیم برای تولید بدنه تلفن های همراه، تجهیزات الکترونیکی، نظامی و تولید سیمهای انتقال اطلاعات پرتوان استفاده می شود.
• یکی دیگر از خصوصیات آلیاژهای منیزیم در مقایسه با آلومینیوم، پایداری ابعادی در برابر تغییرات حرارتی می باشد. در منیزیم، پارامترهای مختلف خواص حرارتی، مانند رسانایی پایین تر و گرمای ویژه بالاتر از آلومینیوم است. از جمله فرایندهای تحت تأثیر خواص حرارتی ماشین کاری دقیق است. آلیاژهای منیزیم حین گرم و سرد شدن سریع در فرایند ماشین کاری، تغییرات ابعادی کمی دارند. این ویژگی ماشین کاری دقیق این آلیاژها را ساده تر می سازد.
• منیزیم در مقایسه با آلومینیوم، سیّالیت بالاتر در ریخته گری، نیاز به فشار کمتر در دایکست و عدم واکنش با فولاد در بوته و قالب دارد. با در نظر گرفتن این مزایا می توان برای دایکست قطعه ای منیزیمی از دستگاه های دایکست با ظرفیت کم تر استفاده نمود و تعداد به مراتب بیشتری قطعه در قالب های مشابه فولادی تولید نمود.