محتال، واژه‌ای برگرفته از زبان عربی، در فارسی به‌صورت صفت و با تلفظ به‌کار می‌رود. این واژه به‌طور دقیق به فردی اطلاق می‌شود که با بهره‌گیری از حیله و نیرنگ، اقدام به فریب دیگران می‌کند. در متون معتبری همچون مهذب الاسماء، دهار، ناظم‌الاطباء و آنندراج، این مفهوم با عباراتی همچون حیله‌گر، فریبنده، مکار و حیله‌کننده تعریف و تبیین شده است.
در ادبیات فارسی و متون کلاسیک، محتال شخصیتی است که با زیرکی و تدبیرهای غیراخلاقی، راهی برای کسب منافع نامشروع خود می‌گشاید. چنین فردی با پنهان‌سازی نیات واقعی خویش و ارائه تصویری ساختگی، اعتماد دیگران را جلب می‌کند تا اهداف از پیش تعیین‌شده خود را محقق سازد. این رفتار، که با صفاتی چون گربزباز نیز توصیف می‌شود، بیانگر عمق فریب و چاره‌جویی‌های نامشروع است. کاربرد این واژه در زبان رسمی و اداری، عموماً برای توصیف اقدامات متقلبانه و مرتکبان جرائم مالی و کلاهبرداری است. شناسایی و افشاء کردن محتالان، از جمله ضرورت‌های حفظ امنیت اقتصادی و اجتماعی جامعه به‌شمار می‌رود. بنابراین، آگاهی از معنا و مصادیق این مفهوم، می‌تواند در پیشگیری از وقوع چنین جرائمی مؤثر واقع شود.
