ابن بغیه در لغت به معنای حذر، مراقبت و دقت در رفتار و گفتار است. این اصطلاح نشان‌دهنده فردی است که در امور خود با دقت و احتیاط عمل می‌کند و از خطرات و مشکلات احتمالی پیشگیری می‌نماید. در واقع، کسی که ابن بغیه است، زیرک و هوشیار است و پیش از اقدام، جوانب کار را می‌سنجد.
در کاربرد اخلاقی و اجتماعی، ابن بغیه به کسی گفته می‌شود که فریب دیگران را نمی‌خورد و در تصمیم‌گیری‌ها محتاط است. این ویژگی به انسان کمک می‌کند تا از آسیب‌های احتمالی در زندگی شخصی و اجتماعی دور بماند و روابطش را با دیگران به‌گونه‌ای عاقلانه و با تدبیر مدیریت کند.
علاوه بر حذر و مراقبت، این واژه همواره با زیرکی و ذکاوت همراه است. این صفت در متون ادبی و اخلاقی فارسی و عربی به عنوان نشانه‌ای از هوش، تدبیر و توانایی پیش‌بینی خطرات ذکر شده است. به عبارت دیگر، ابن بغیه کسی است که هم مراقب خود و دیگران است و هم با هوشمندی راه درست را انتخاب می‌کند.
