کتاب «تفسیر روشن» اثر علامه حسن مصطفوی (۱۳۳۴ - ۱۴۲۶ ق) است که در ۱۶ جلد به زبان فارسی نگاشته شده و به تفسیر قرآن کریم میپردازد. این اثر بهویژه برای عموم مسلمانان و مخاطبان غیرمتخصص طراحی شده و هدف آن ارائه تفسیری روشن، دقیق و تربیتی از قرآن است.
علامه مصطفوی در مقدمه کتاب انگیزه خود را از نگارش این تفسیر چنین بیان میکند: چون از تألیف کتاب «التحقیق فی کلمات القرآن الکریم» فراغت حاصل شده و تصمیم داشتم به مبنای این کتاب به تفسیرى به لغت عربى اشتغال بورزم، متوجه شدم که تفسیر به زبان عربى بسیار نوشته شده و در دسترس همه طبقات از هر صنفى و در هر رشتهاى موجود است و متأسفانه تفسیرى به زبان فارسى که از جهات الفاظ و معانى و نظم و تحقیق و قاطع بودن ممتاز باشد، وجود ندارد. در این نیت تا حدودى تردید داشتم. از خداوند متعال بوسیله کتاب او درخواست تکلیف نمودم، آیه ۸۴ سوره شعراء «...وَاجْعَلْ لِی لِسَانَ صِدْقٍ فِی الْآخِرِینَ...» آمد. پس براى انجام این وظیفه الهى از پروردگار متعال یارى طلبید و از هر جهت به فیوضات و توجهات او نیازمند هستم.
در این تفسیر، مفسر ابتدا به ذکر نام سوره اکتفا کرده و سپس به تفسیر آیات میپردازد. ایشان در معنا و ترجمه لغات قرآن، از کتاب «التحقیق فی کلمات القرآن» بهره گرفته و معتقد است که تمام کلمات قرآن به معنای حقیقی خود استعمال شدهاند و معنای مجازی در کلام خداوند متعال نیست. ایشان همچنین تأکید دارند که ترجمه لفظ به لفظ آیات قرآن به زبانهای دیگر، بدون در نظر گرفتن و حفظ خصوصیات و بیان مقصود و افاده منظور، از مصادیق کامل تحریف کلام پروردگار متعال بوده و موجب اهانت و از بین بردن مقام قرآن میشود.
روش تفسیر مصطفوی در «تفسیر روشن» بر پایه واژهشناسی دقیق، تأکید بر معنای حقیقی کلمات و توجه به بعد تربیتی و سیر و سلوکی قرآن استوار است. این اثر بهویژه برای مخاطبان غیرمتخصص طراحی شده و هدف آن ارائه تفسیری روشن و دقیق از قرآن کریم است.
