دبوسی

دَبوسی نام شهرکی تاریخی در منطقهٔ ماوراءالنهر، در ناحیهٔ سغد، بین بخارا و سمرقند بوده است. این شهرک، بر اساس منابعی مانند حدود العالم و تاریخ بیهقی، دارای آبادانی، نعمت فراوان، آب‌های روان و درختان بوده و در رویدادهای تاریخیِ مربوط به علی‌تکین و لشکرکشی‌های آن دوران نام برده شده است. همچنین، در کتاب تاریخ بخارای نرشخی، از آن به عنوان دیهی بزرگ و قلعه‌ای نام برده شده که پادشاهان در آن اقامت می‌گزیدند.

این واژه به عنوان نسبت جغرافیایی نیز به کار رفته و به افرادی که اهل دبوسه بوده‌اند، نسبت دَبوسی داده می‌شده است. از جملهٔ این افراد می‌توان به ابوزید عبدالله بن عمر دَبوسی، از فقهای مشهور حنفی و بنیان‌گذار علم خلاف، و نیز سیدعلی بن مظفر علوی حسینی دَبوسی، معاصر امام محمد غزالی، اشاره کرد. در دورهٔ معاصر، کلود دَبوسی، آهنگساز برجستهٔ فرانسوی (متولد ۱۸۶۲ و درگذشته ۱۹۱۸)، با نوآوری در زبان موسیقی، سبکی تازه در هنر آهنگسازی پدید آورد. هر چند که این نام از نظر جغرافیایی و تاریخی با دبوسیِ ماوراءالنهر مرتبط نیست، اما به‌دلیل تشابه در نگارش، در متون فارسی با همین املا ذکر می‌شود.

لغت نامه دهخدا

دبوسی. [ دَ ] ( اِخ ) دبوسیه. شهرکی است از ماوراءالنهر به سغد بر راه سمرقند آبادان وبا نعمت و آبهای روان و درختان. ( حدود العالم ): شحنه علی تکین به دبوسی گریخت. ( تاریخ بیهقی چ ادیب ص 348 ). خزانه و آنچه مخفی داشت با خویشتن به دبوسی برد تا آنجا جنگ کنند. ( تاریخ بیهقی ص 348 ). ویرا مثال دادند تا با لشکر خوارزمشاه به آموی آمد ولشکرها بدو پیوست و بجنگ علی تکین رفت و به دبوسی جنگ کردند و علی تکین مالیده شد. ( تاریخ بیهقی ص 335 ). و دیهی بزرگ که پادشاه نشستی بیکند بود [در بخارا]و شهر قلعه دبوسی بود و شهر ویرا خواندندی. ( تاریخ بخارا نرشخی ص 5 ). || منسوب است به دبوسه که شهرکیست از سغد میان بخارا و سمرقند. ( سمعانی ).
دبوسی. [ د ] ( اِخ ) ابوزید عبداﷲبن عمربن عین القاضی از مردم دبوسه بخارا و از مشاهیر فقهاء حنفی است و اول کسی است که علم خلاف وضع کرده و بر وجود بیرون آورده است. وفات وی در بخارا به سال 403 ( یا 430 ) هَ. ق. بوده است او راست: کتاب الاسرار و تقویم ادله. و نیز رجوع به اعلام زرکلی ج 1 ص 307 و معجم المطبوعات و قاموس الاعلام ترکی شود.
دبوسی. [ دَ ] ( اِخ ) سیدعلی بن مظفر علوی حسینی مکنی به ابوالقاسم از مردم دبوسه بوده که شهرکیست میان بخارا و سمرقند. ( ابن خلکان ج 1 ص 274 ). و نسبتش به امام زین العابدین می پیوسته و از معاصران امام محمد غزالی بوده است. ( غزالی نامه همائی ص 285 ).
دبوسی. [ دُ ] ( اِخ ) ( کلود ) آهنگسازفرانسوی متولد به سال 1862 در ژرمن آن له و متوفی به سال 1918 م. وی زبان موسیقی را تجددی بخشیده است.

فرهنگ فارسی

آهنگساز فرانسوی ( و.سن ژرمن آن له ۱۸۶۲ - ف. ۱۹۱۸ م. ) مصنف پله آس و میلزاند دریا شهادت سباستین قدیس. وی زبان موسیقی را تجددی بخشیده.

جمله سازی با دبوسی

در موسیقی نیز کلود دبوسی که ابتدا تحت تأثیر واگنر و موسورگسکی قرار گرفته بود، در تقابل با آنان موسیقی امپرسیونیست را بنا نهاد و سعی کرد آکوردها و لحن ظریفتری در موسیقی ایجاد کند.