دانشنامه اسلامی
در اواخر دوران حکومت بنی مروان، حرکت خوارج وارد مرحله ی تازه ای شده بود. در این زمان، حکومت بنی امیه به دلیل سیاست های تبعیض آمیز، اختلاف میان خود سران اموی و نیز مسائل دیگر رو به اضمحلال بود. از این رو، گروه های مخالف از جمله خوارج، فرصت را غنیمت شمرده و بر ضد حکومت شورش کردند. ویژگی حرکت خوارج در این دوران، گرچه باز هم با شکست مواجه شد، پرشماری تعداد آنان برخلاف ادوار گذشته بود.
خروج سعید بن بهدل شیبانی
همزمان با شروع خلافت، یکی دیگر از سران خوارج به نام سعید بن بهدل شیبانی فرصت را غنیمت شمرده و با دویست نفر از مردم جزیره از جمله ضحاک بن قیس شیبانی در سرزمین کفرتوثا قیام کرد. در این بین، بسطام بیهسی خارجی نیز که با عقیده وی مخالف بود، با تعدادی از مردم ربیعه قیام کرد. این اختلاف عقیده منجر به درگیری دو طرف با یکدیگر شد. ابن بهدل، یکی از سردارانش به نام خیبری را به سمت او روانه کرد. وی پس از شبیخون زدن، بسطام و همه ی یارانش به غیر از چهارده تن را از دم تیغ گذراند و برای آنها شخصی از خودشان به نام مقاتل معروف به ابوالنعثل را به رهبری برگزید. بعد از این جریان، سعید بن بهدل در سفری که به عراق داشت، به طاعون مبتلا شد و قبل از این که از دنیا برود، ضحاک بن قیس شیبانی را جانشین خود ساخت.
شورش ضحاک بن قیس شیبانی
بعد از این که ضحاک بن قیس شیبانی به رهبری خوارج برگزیده شد، پیروانش با او بیعت نموده و همگی به موصل و شهر «زور» رفتند. در این دوران در عراق، اختلافی بین مضریان به رهبری نضر بن سعید حاکم جدید عراق و یمنیان به رهبری عبدالله بن عمر بن عبدالعزیز حاکم قبلی عراق پدید آمده بود.
← اتحاد نضر و عبدالله
...
