عالم مفارقات

عالم مُفارَقات که با ترکیبِ اضافی عالمِ مُفارَقات نیز شناخته می‌شود، اصطلاحی فلسفی و عرفانی در حکمت اسلامی است و به قلمرو موجودات مجرّد از ماده اشاره دارد. این اصطلاح، جهان‌هایی را در بر می‌گیرد که ورای محدودیت‌های مادی و جسمانی قرار گرفته‌اند و موجودات ساکن در آن، فاقد هرگونه ویژگی فیزیکی و مادی هستند. در متون فلسفی، عالم مفارقات معمولاً در برابر عالم مادّیات یا عالم طبیعت قرار می‌گیرد و شامل عوالمی چون عقل، نفس و فرشتگان می‌شود. برای مطالعهٔ عمیق‌تر در این زمینه، می‌توان به آثار برجسته‌ای مانند کتاب اسفار اثر ملاصدرا (جلد اول، صفحهٔ ۷۴) و نیز اثر دیگر او با عنوان المبدأ و المعاد (صفحهٔ ۳۴۳) مراجعه نمود که در آن‌ها به تفصیل به شرح و تحلیل این مفهوم پرداخته شده است. این مفهوم، نقش مهمی در تبیین مراتب هستی و چگونگی ارتباط میان خالق و مخلوق ایفا می‌کند و به‌عنوان حلقهٔ واسط میان ذات الهی و جهان محسوس مورد توجه اندیشمندان است. بررسی دقیق عالم مفارقات، نه‌تنها در فلسفه، بلکه در عرفان اسلامی نیز جایگاهی ویژه دارد و درک آن برای شناخت جامع‌نگر دستگاه‌های فکری حکمای مسلمان ضروری به‌شمار می‌رود.