معنی اعداد اعشاری چیست

در آیات قرآن کریم، اعداد اعشاری از جایگاه و کاربردهای متنوع و عمیقی برخوردار هستند. این اعداد که گاه برای بیان مقادیر ریاضی و گاه برای اشاره‌ای نمادین به کار رفته‌اند، تنها به بیان کمّیت‌های ساده محدود نمی‌شوند. آن‌ها در لابه‌لای آیات، ابزاری برای انتقال مفاهیم دقیق، تنظیم روابط ارث، تعیین مقادیر زکات و بیان نسبت‌های طبیعی به کار گرفته شده‌اند. این دقت عددی، خود گواهی بر نظاممند و حساب‌شده بودن این کتاب آسمانی است و نشان می‌دهد که حتی در ظریف‌ترین جزئیات نیز حکمتی نهفته است.

کاربرد این اعداد فراتر از بیان صرفِ مقادیر است و در بسیاری از موارد، بار معنایی و تربیتی عمیقی را به دوش می‌کشد. برای نمونه، در بیان سهم وراث از ماترک یا تعیین حد و اندازه‌های شرعی، دقت اعشاری به ایجاد عدالت و نظم در جامعه کمک می‌کند. از سوی دیگر، برخی از این اعداد مانند اشاره به هزار سال یا پنجاه هزار سال در مقیاس الهی در قالب تمثیل و نماد ظاهر می‌شوند تا مفاهیم متافیزیکی همچون عظمت خداوند و نسبی بودن زمان را برای درک بشری ملموس‌تر سازند.

بنابراین، می‌توان دریافت که اعداد اعشاری در قرآن، صرفاً ابزاری ریاضیاتی نیستند، بلکه جلوه‌ای از اعجاز عددی این کتاب به شمار می‌روند. مطالعه و واکاوی این اعداد، محققان را به سوی کشف حقایق جدید و نظام‌های پیچیده ریاضی در قرآن رهنمون می‌سازد و در عین حال، عمق محتوایی و جهان‌شمولی آن را برای انسان‌های عصر دانش به نمایش می‌گذارد. این ویژگی، بر شکوه و جامعیت قرآن به عنوان کتابی هدایتگر برای تمامی اعصار و امصار می‌افزاید.

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] اعداد اعشاری (قرآن). اعداد اعشاری در آیات قرآن از کاربرد های گوناگونی برخوردار هستند.
• نصف اموال میت، سهم الارث یگانه دختر میت: «یوصیکم اللـه فی اولادکم للذکر مثل حظ الانثیین... وان کانت واحدة فلها النصف...: خداوند در باره فرزندانتان به شما سفارش می کند که سهم (میراث) پسر، به اندازه سهم دو دختر باشد؛ و اگر فرزندان شما، (دو دختر و) بیش از دو دختر باشند، دو سوم میراث از آن آنهاست؛ و اگر یکی باشد، نیمی (از میراث،) از آن اوست...» • نصف اموال میت، سهم الارث یگانه خواهر وی در صورت فرزند و برادر نداشتن میت: «... ان امر ؤ هلک لیس له ولد وله اخت فلها نصف ما تر ک...:... اگر مردی از دنیا برود، که فرزند نداشته باشد، و برای او خواهری باشد، نصف اموالی را که به جا گذاشته، از او (ارث) می برد...» » • نصف اموال میت زن، سهم شوهر وی، در صورت فرزند نداشتن میت: «ولکم نصف ما تر ک ازواجکم ان لم یکن لهن ولد فان کان لهن ولد...: و برای شما، نصف میراث زنانتان است، اگر آنها فرزندی نداشته باشند؛...» • نصف مهریه زن، ملک وی، در صورت مطلقه شدنش پیش از آمیزش جنسی: «وان طلقتموهن من قبل ان تمسوهن وقد فر ضتم لهن فر یضة فنصف ما فر ضتم الا ان یعفون او یعفو الذی بیده عقدة النکاح وان تعفوا اقر ب للتقوی ولا تنسوا الفضل بینکم ان اللـه بما تعملون بصیر: و اگر آنان را، پیش از آن که با آنها تماس بگیرید و (آمیزش جنسی کنید) طلاق دهید، در حالی که مهری برای آنها تعیین کرده اید، (لازم است) نصف آنچه را تعیین کرده اید (به آنها بدهید) مگر اینکه آنها (حق خود را) ببخشند؛ یا (در صورتی که صغیر و سفیه باشند، ولی آنها، یعنی) آن کس که گره ازدواج به دست اوست، آن را ببخشد. و گذشت کردن شما (و بخشیدن تمام مهر به آنها) به پرهیزکاری نزدیکتر است، و گذشت و نیکوکاری را در میان خود فراموش نکنید، که خداوند به آنچه انجام می دهید، بیناست! » • نصف حد زنان آزاد زناکار، حد کنیزان مرتکب فحشا:«ومن لم یستطع منکم طولا ان ینکح المحصنـت المؤمنـت فمن ما ملکت ایمـنکم من فتیـتکم المؤمنـت... فان اتین بفـحشة فعلیهن نصف ما علی المحصنـت من العذاب...» • نصف از شب، مقدار متوسط شب زنده داری پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلّم: «ان ر بک یعلم انک تقوم ادنی من ثلثی اللیل ونصفه وثلثه...: پروردگارت می داند که تو و گروهی از آنها که با تو هستند نزدیک دو سوم از شب یا نصف یا ثلث آن را به پا می خیزند؛...» • مخیر بودن پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم در شب زنده داری بین یک دوم از شب یا کمتر و بیشتر از آن: «یا ایها المزمل قم اللیل الا قلیلا نصفه او انقص منه قلیلا او زد علیه ور تل القر آن تر تیلا: ای جامه به خود پیچیده! شب را، جز کمی، بپاخیز! نیمی از شب را، یا کمی از آن کم کن، یا بر نصف آن بیفزا، و قرآن را با دقت و تامل بخوان؛ » • ارث دختر نصف ارث پسر: «یوصیکم اللـه فی اولادکم للذکر مثل حظ الانثیین...: خداوند در باره فرزندانتان به شما سفارش می کند که سهم (میراث) پسر، به اندازه سهم دو دختر باشد؛...» • یک دوم از دو سوم شب، زمان برخی از شب زنده داری های پیامبراکرم صلی الله علیه و آله وسلّم: «ان ر بک یعلم انک تقوم ادنی من ثلثی اللیل ونصفه وثلثه...: پروردگارت می داند که تو و گروهی از آنها که با تو هستند نزدیک دو سوم از شب یا نصف یا ثلث آن را به پا می خیزند؛...» این برداشت بنا بر این احتمال است که ضمیر «نصفه» به «ثلثی اللیل» برگردد.
یک سوم
• یک سوم اموال میت ارث خواهران و برادران مادری (ناتنی) وی: «... وان کان ر جل یور ث کلالة او امر اة وله اخ او اخت فلکل واحد منهما السدس فان کانوا اکثر من ذلک فهم شر کاء فی الثلث...:... و اگر مردی بوده باشد که کلاله (خواهر یا برادر) از او ارث می برد، یا زنی که برادر یا خواهری دارد، سهم هر کدام، یک ششم است (اگر برادران و خواهران مادری باشند)؛ و اگر بیش از یک نفر باشند، آنها در یک سوم شریکند؛...» • یک سوم اموال میت، سهم الارث مادر وی در صورت نبودن فرزند و برادران و خواهران برای وی: «... فان لم یکن له ولد وور ثه ابواه فلامه الثلث فان کان له اخوة فلامه السدس...:... و اگر فرزندی نداشته باشد، و (تنها) پدر و مادر از او ارث برند، برای مادر او یک سوم است (و بقیه از آن پدر است)؛ و اگر او برادرانی داشته باشد، مادرش یک ششم می برد (و پنج ششم باقیمانده، برای پدر است)....» • یک سوم، کم ترین زمان شب زنده داری پیامبراکرم صلی الله علیه و آله وسلّم: «ان ر بک یعلم انک تقوم ادنی من ثلثی اللیل ونصفه وثلثه...: پروردگارت می داند که تو و گروهی از آنها که با تو هستند نزدیک دو سوم از شب یا نصف یا ثلث آن را به پا می خیزند؛...» • یک سوم از دو سوم شب، زمان برخی از شب زنده داری های پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم: «ان ر بک یعلم انک تقوم ادنی من ثلثی اللیل ونصفه وثلثه...: پروردگارت می داند که تو و گروهی از آنها که با تو هستند نزدیک دو سوم از شب یا نصف یا ثلث آن را به پا می خیزند؛...» این برداشت بنا بر این است که ضمیر در «ثلثه» به «ثلثی اللیل» برگردد.
یک چهارم
• یک چهارم اموال میت زن، سهم الارث شوهر وی در صورت فرزند داشتن میت: «... فان کان لهن ولد فلکم الر بع مما تر کن من بعد وصیة یوصین بها او دین...:... و اگر فرزندی داشته باشند، یک چهارم از آن شماست؛ پس از انجام وصیتی که کرده اند، و ادای دین (آنها). و برای زنان شما، یک چهارم میراث شماست، اگر فرزندی نداشته باشید؛ و اگر برای شما فرزندی باشد، یک هشتم از آن آنهاست؛ بعد از انجام وصیتی که کرده اید، و ادای دین...» • یک چهارم اموال میت، سهم زوجه او در صورت فرزند نداشتن میت: «... ولهن الر بع مما تر کتم ان لم یکن لکم ولد...:... و برای زنان شما، یک چهارم میراث شماست، اگر فرزندی نداشته باشید؛...»
یک پنجم
...