ابوالحسن علی‌بن حمزه‌بن عبدالله کسائی، یکی از امامان هفت‌گانه قرائت قرآن، نحوی و لغوی برجسته در سده دوم هجری بود. وی در کوفه زاده شد و اصل و تبارش از ایرانیان سواد عراق بود. کسائی دانش ادبیات عربی را نزد خلیل‌بن احمد فراگرفت و پس از حمزه‌بن حبیب زیّات، ریاست قاریان کوفه را بر عهده گرفت. امام احمد حنبل درباره‌اش گفته است: راستگوتر از کسائی ندیده‌ام و شافعی نیز او را مرجع دانش نحو دانسته است.
وی قرائت خود را بر اساس قرائت عبدالرحمن ابولیلی، که به شیوه امام علی(ع) قرآن تلاوت می‌کرد، استوار ساخت. در دوره خلافت هارون‌الرشید، قرائت او رسمیت یافت و به امین و مأمون، فرزندان خلیفه، تعلیم داده شد. کسائی در سفر هارون به خراسان برای مقابله با شورشیان، همراه کاروان شد و در ری درگذشت. سال درگذشت او را ۱۸۹ هجری قمری نوشته‌اند و آرامگاهش در شهر ری باقی است.
از ایشان آثار علمی متعددی بر جای مانده که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از: کتاب معانی‌القرآن، مختصر النحو، القراءات، العدد، النوادر الکبیر، مقطوع القرآن و موصوله، المصادر و هاءات التأنیت. این آثار نشان‌دهنده وسعت دانش او در حوزه‌های قرائت، نحو، لغت و تفسیر قرآن است.
