خاویار به تخم ماهیهای خاصی گفته میشود که به عنوان یک خوراکی لوکس و گرانقیمت شناخته میشوند و همچنین یک ماده غذایی با ارزش و خوشمزه به شمار میآیند.
خاویار دارای انواع مختلفی است که بسته به نوع ماهی و روش تولید، طعم و رنگ متفاوتی دارند. برخی از معروفترین انواع آن شامل خاویار سیاه (از ماهی استرژن) و خاویار قرمز (از ماهی سالمون) هستند.
این ماده غذایی بهصورت خام و در کنار غذاهای دیگر یا به عنوان یک پیشغذا سرو میشود و به دلیل طعم خاص و بافت نرم آن، محبوبیت زیادی دارد. خاویار همچنین به عنوان یک منبع غنی از اسیدهای چرب امگا-۳ و پروتئین شناخته میشود.
اشپل در آشپزی ملل گوناگون به کار میرود. خاویار (تخم ماهیان خاویاری) گران و پرطرفدار است. در شمال ایران و در ساحل دریای خزر، به ویژه استان گیلان، با اشپل ماهیهای گوناگون خوراک درست میکنند. از جمله ماهی سفید، خاویار، ماهی کولی و ماهی سیم (در زبان گیلکی: کولمه). در ایران گاه با آن کوکوی اشپل میپزند.یکی از مصارف عمده اشپل در شمال ایران استفاده از نوع نمک سود شوده آن به عنوان چاشنی در کنار کته کباب است که از غذای معروف و پرطرفدار محسوب میشود.
گیلان، به دلیل آب و هوای مناسبش، دارای کشاورزی و دامپروری غنی، در سرزمین ایران، است. نامدارترین فراوردههای کشاورزی گیلان عبارتند از: برنج، مرکبات، چای، فندق، بادام زمینی، سیب زمینی، خاویار، پیله ابریشم، کدو، زیتون و....
شهر کالویسانو سالانه 25 تن خاویار تولید می کند.
ماهیان خاویاری دارای ویژگیهای منحصر به فردی هستند. عموماً اندازههای بسیار بزرگی تا ۱۵۰۰ کیلوگرم و هفت متر دارند، بخشهایی از اسکلت آنها غضروفی بوده و عموماً برای تخمگذاری به رودخانهها مهاجرت میکنند. این ماهیها پلی پلوئید بوده و دارای دو، چهار یا هشت ست یا مجموعه کروموزومی هستند. این ماهیها معمولاً در عمق آب به سر میبرند و گوشتخوار و شکارچی هستند.