مطالعه کردن به‌معنای بررسی کردن و با دقت نگریستن در چیزی برای آگاهی یافتن از احوال و جزئیات آن است. این واژه در متون کهن فارسی به‌کار رفته و بر عمل وارسی دقیق و هدفمند دلالت دارد.
برای نمونه، در تاریخ بیهقی آمده است: طلیعه فرستند و احوال ترکمانان مطالعه کنند. همچنین در سندبادنامه این مفهوم به‌شکل ملموسی توصیف شده است: بوزنه گرد انجیرستان می‌گشت و یک‌یک را مطالعه می‌کرد؛ بعضی به کار می‌برد و بعضی برای ذخیرهٔ ایام مستقبل خشک می‌کرد.
در کاربرد امروزی، این واژه عمدتاً به‌معنای خواندن و بررسی متون علمی، ادبی یا هرگونه مطلب نوشتاری به‌قصد فراگیری یا تحقیق به‌کار می‌رود. با این حال، معنای اصلی آن که همان تأمل و دقت‌ورزی در پدیده‌ها برای درک عمیق‌تر است، همچنان پابرجاست.