مته

مته ابزاری برنده است که با چرخش خود، براده‌ها را تخلیه کرده و سوراخی استوانه‌ای با نوک مخروطی در امتداد محور طولی و به قطر ابزار ایجاد می‌کند. فرآیند برش توسط دو لبه تیز در نوک آن انجام می‌شود و براده‌ها از طریق یک شیار حلزونی که در طول آن قرار دارد، خارج می‌شوند. آن ها از نظر ابعاد هندسی، جنس مواد سازنده و دقت عملکرد، تنوع زیادی دارند. چرخش آن می‌تواند به کمک مکانیزم‌های دستی یا موتوری، مانند دریل، انجام شود. همچنین، آن ها از نظر اندازه و کاربرد نیز تفاوت‌های قابل توجهی دارند. متأسفانه، به دلیل وابستگی به زبان انگلیسی برای تأمین نیازهای عملی، در زبان فارسی رشد تطبیقی متوقف شده و انواع مختلف مته، از جمله دریل و ماشین‌های حفاری بزرگ، به یک نام مشترک مته شناخته می‌شوند. آن ها به دو نوع راست‌گرد و چپ‌گرد تقسیم می‌شوند؛ انواع راست‌گرد برای کارهای ساده و انواع چپ‌گرد برای صنایع فلزکاری استفاده می‌شوند. بسته به کاربرد، از مواد مختلفی برای ساخت مته‌ها بهره‌برداری می‌شود.

تصویر معنی مته

لغت نامه دهخدا

مته. [ م َ ت َ / م َت ْ ت َ /ت ِ ] ( اِ ) برماه و آن آلتی باشد که درودگران بدان چوب و تخته سوراخ کنند. ( برهان ). برمه نجاران که بدان چوب و تخته سوراخ کنند و آن را ماهه نیز گویند. ( انجمن آرا ). برمه نجاران که ماهه نیز گویند. ( رشیدی ). برماه و آن را ماهه نیز خوانند. ( جهانگیری ). مثقب که برمه نجاران است و بدان چوب و تخته سوراخ کنند و آن را ماهه نیز گویند. ( آنندراج ). برمه که نجاران چوب را بدان سوراخ کنند. ( غیاث ). برماه. مثقب. برمه. برماهه. برماه. گردبر. گرده بر. بیرم. آلتی با نوک تیز پولادی که با چرخاندن آن به دور محور خود بکمک کمانی مخصوص یا نیروی برق و گاهی هم با دست، چوب و آهن وظروف سفالین و جز اینها را سوراخ کنند:
چو مته تو شدم در غم تو سرگردان
بسان چوب تو از اسکنه شدم دل ریش.مسعودسعد.- مته بر خشخاش نهادن؛ مته بر ذره نهادن. ( آنندراج ). و رجوع به ترکیب بعد شود.
- مته بر ذره نهادن؛ حد بصر و دقت نظر مستفاد میشود، یعنی در کاری غور تمام کردن. ( آنندراج ):
آن چشم چه شد که مته بر ذره نهاد
گوش شنوا و نای بینایی کو.تأثیر ( از آنندراج ).- مته به خشخاش گذاشتن؛ خرده نگرش بودن. ( امثال و حکم دهخدا ج 3 ص 1399 ).و رجوع به ترکیب مته بر خشخاش نهادن شود.
- مته به کون خشخاش گذاشته است؛ در تزویر و حیله همه چیز شش دانگ است. ( بهار عجم ) ( آنندراج ).
- مته کمان؛ مته ای که بوسیله زهی و کمانی تند و سریع گردد و زودتر از مته ساده سوراخ کند. مته ای که آن را با کمانی چرمین به چرخ آرند. ( از یادداشت به خط مرحوم دهخدا ).
|| کرمی که در پشمینه آلات افتد. ( برهان ). کرمی که در پارچه های پشمینه افتد. ( ناظم الاطباء ). پت. بید. کرم ابریشم خوار. عثه. ( یادداشت به خط مرحوم دهخدا ). || کرمی که گندم را خراب و نابود کند و به عربی سوس گویند. ( برهان ). کرمی که گندم را ضایع کند. ( ناظم الاطباء ).
مته. [ م َت ْهَْ ] ( ع مص ) آب به دلو کشیدن از چاه. ( منتهی الارب ) ( آنندراج ) ( ناظم الاطباء ) ( از اقرب الموارد ). || ( اِمص ) اغوا. ( ناظم الاطباء ).
مته. [ م َ ت َه ْ ] ( ع مص )علاج کردن بطالت و غوایت. ( از اقرب الموارد ) ( از محیطالمحیط ). || گمراه شدن. ( ناظم الاطباء ).
مته. [ م َ ت َه ْ ] ( ع اِ ) راز نهانی. ( از منتهی الارب ) ( آنندراج ) ( ناظم الاطباء ). || ( اِمص ) اغوا. ( ناظم الاطباء ). غوایت. ( از منتهی الارب ) ( آنندراج ).

فرهنگ فارسی

افزاری که نجاربا آن چوب وتخته راسوراخ میکند
( اسم ) بید. ۲ - شپشک گندم.
راز نهانی

دانشنامه آزاد فارسی

مَتِّه (auger)
ابزار حفر سوراخ. در اصل نوعی ابزار درودگری است که لبۀ برنده و نوک مارپیچی دارد و با دسته ای که بر ساقۀ مته عمود است به کار می رود. در باستان شناسی، برای جمع آوری نمونه های رسوب و خاک از زیر زمین و تعیین عمق و نوع رسوب های باستان شناختیاز مته ای بزرگ استفاده می کنند. به این ترتیب، دیگر نیازی به خاک برداری با دست نیست. متّه ممکن است دستی یا ماشینی باشد.