علق

کلمه به وزن فرس به معنای زالو و یا جمع علقۀ به معنای خون منعقد است که مرحله‌ای بعد از نطفه به شمار می‌آید. در مجمع‌البیان آمده است که این واژه جمع علقۀ است و به خون منعقدی اشاره دارد که به واسطه رطوبت به هر چیزی می‌چسبد. همچنین، این واژه به کرم سیاهی اطلاق می‌شود که به بدن انسان می‌چسبد و خون را می‌مکد. راغب در این زمینه می‌گوید که این واژه کرمی است که به گلو می‌چسبد و همچنین به خون منعقد اشاره دارد و مبدأ آفرینش انسان از آن است. در قاموس و اقرب، یکی از معانی آن به این صورت بیان شده است: العلق دویبة سوداء تکون فی الماء تمص الدم. بنابراین، اگر در آیه به معنای جمع علقۀ باشد، ممکن است منظور این باشد که خداوند انسان‌ها را از این واژه و خون منعقد خلق کرده است. اما اگر به معنای زالو و کرم باشد، می‌توان آن را به اسپرماتوزوئیدها نسبت داد که به شکل زالو هستند و در نطفه مرد به تعداد زیاد وجود دارند. از آنجا که در آیه به صورت نکره آمده، احتمالاً به زالو و کرم خاصی اشاره دارد که با اسپرماتوزوئیدها کاملاً تطابق دارد. نگارنده بر این باور است که احتمال دوم بیشتر محتمل است. به نظر برخی محققان، در آیه به معنای علائق است که به صفات و آثار موجود در نطفه اشاره دارد و فرزند آن‌ها را به ارث خواهد برد، اما اثبات این نظریه دشوار است.