امرداد، واژهای است که از زبان اوستا به ما رسیده و به نوعی نشاندهنده مفهوم جاودانگی و بیمرگی است. این واژه شامل دو بخش اصلی است: بخش اول اَ که به عنوان یک پیشوند نفی عمل میکند و به معنای نه یا بی است. بخش دوم «مرت» به معنای مرگ و نابودی است. بنابراین، امرداد به معنای بیمرگ یا جاودان است و به همین دلیل نمیتوان آن را با واژه مرداد که معنای معکوس را میدهد، اشتباه گرفت. در دین زرتشتی، امرداد به عنوان یکی از امشاسپندان شناخته میشود که نمایانگر بیمرگی و جاودانی است و به نوعی مظهر ذات پایدار و زوالناپذیر اهورا مزدا به شمار میآید. مسئولیت نگهداری از گیاهان و رستنیها نیز به این امشاسپند سپرده شده است. همچنین پنجمین ماه از ماههای شمسی است که در تقویم ایرانی به شمار میآید. برای درک بهتر این مفهوم و تأثیر آن بر ادبیات فارسی، مطالعه آثار مانند فرهنگ ایران باستان پورداود و تأثیر مزدیسنا در ادبیات پارسی به شدت توصیه میشود. این مطالعه میتواند به فهم عمیقتری از جایگاه امرداد در فرهنگ و تاریخ ایران کمک کند.
امرداد
لغت نامه دهخدا
امرداد. [ اَ م ُ ] ( اِ ) در اوستا امرتات است جزء اخیر آن که تات باشد پسوند است که جداگانه مورد استعمال ندارد همین جزء در خرداد نیز دیده می شود. پاره دیگر این واژه از دو جزء ساخته شده نخست از «اَ» که از ادوات نفی است یعنی نه از برای این جزء در فارسی «نا» یا «بی »آورده می شود. جزء دوم، مرت یا مرت است یعنی مردنی و درگذشتنی و نیست شدنی و نابودگردیدنی. بنابراین امرداد یعنی بی مرگ و آسیب ندیدنی یا جاودانی و باید امرداد با ادات نفی «اَ» باشد نه مرداد که معنی برخلاف آن را می دهد. امرداد در دین زردشتی امشاسپندی است که نماینده بی مرگی و جاودانی یا مظهر ذات زوال ناپذیر اهورا مزداست. در جهان خاکی نگهبانی گیاهها و رستنیها به او سپرده شده است. ( از فرهنگ ایران باستان پور داود ص 59 ). و رجوع به مزدیسنا و تأثیر آن در ادبیات پارسی تألیف دکتر معین و امشاسپندان شود. || ماه پنجم از ماههای شمسی. رجوع به مرداد شود.
فرهنگ معین
فرهنگ عمید
۲. روز هفتم از هر ماه خورشیدی.
۳. ماه پنجم از سال خورشیدی، مرداد.
فرهنگ فارسی
نام یکی ازامشاسپندان در آیین زرتشتی، ونام روزهفتم ازهرماه خورشیدی، وماه پنجم ازسال خورشیدی، مرداد
مرداد
دانشنامه آزاد فارسی
(در اوستا: اَمِرَه تاتَه، در پهلوی: اَمُرداد یا اَمُردات، در فارسی: اَمُرداد و مرداد، به معنای جاودانگی و بی مرگی) هفتمین روز از هر ماه در تقویم اوستایی و ماه پنجم در تقویم ایرانی. نگهبانی نباتات با اوست. در اوستای متأخر امشاسپند بانویی است که همیشه همراه امشاسپند بانوی خرداد، نگهبان آب، می آید. امرداد در جهان مینوی امشاسپند کمال و دوام است. ایزدان رشن، اشتاد و زامیاد از یاران و همکاران امرداد هستند.
ویکی واژه
(قدیم): هفتمین روز از هر دوازده ماه خورشیدی.
نام یک قبیله مشهور و باستانی و متمدن ایران که احتمالا دفینههای تپه مارلیک از آن ایشان بود.
صفت اهورامزدا در اوستا و ایران باستان
نام یکی از امشاسپندان و فرشتگان
(اسم مفرد): بیمرگی، نامیرا، چیزی یا کسی که نمیمیرد؛ جاویدان، نماد جاویدانی اهورامزدا.