اورارتوییان، یکی از اقوام باستانی و مهم تاریخ منطقه قفقاز و شرق آناتولی به شمار می‌روند. این قوم در هزاره اول پیش از میلاد به وجود آمد و در طول زمان به یکی از قدرت‌های بزرگ منطقه تبدیل شد. سرزمین اورارتو که در حوالی دریاچه وان در ترکیه امروزی واقع شده بود، به واسطه موقعیت جغرافیایی خاص خود، از منابع طبیعی غنی برخوردار بود. اورارتوییان نه تنها در عرصه کشاورزی و دام‌داری موفق بودند، بلکه هنر و معماری آنها نیز شهرت خاصی داشت. آثار باستانی به جای مانده از این قوم، شامل قلعه‌ها، معابد و آثار هنری است که نشان‌دهنده پیشرفت‌های فرهنگی و اجتماعی آنها می‌باشد. زبان اورارتویی که به صورت خط میخی نوشته می‌شد، یکی از جنبه‌های مهم هویت فرهنگی این قوم محسوب می‌شود. اورارتوییان در تاریخ به عنوان یک تمدن مستقل و قدرتمند شناخته می‌شوند و نقش زیادی در شکل‌گیری تاریخ منطقه داشته‌اند. مطالعه این قوم می‌تواند به درک بهتر از تحولات فرهنگی و اجتماعی آن دوران کمک کند.
اورارتوییان
ویکی واژه
پادشاهی بود پیرامون کوههای آرارات، ارمنستان و دریاچه‌ارومیه که با پادشاهی ماد علیه آشور معاهده استراتژیک بسته بود. اورارتو ممکن است با حذف «واو» در آخر کلمه به‌صورت اورارت ترجمه گردد که بعدها بشکل آرارات محفوظ مانده است.[۱]
اتحاد دول ماد و اورارتو ممکن است در شاهنامه اتحاد ایران و زابل را در ذهن تداعی نماید.
↑ البته اصطلاحات اینچنینی در آغاز به قلعه یا دژ استحفاظی ساخته شده توسط سلاطین بین‌النهرین اطلاق می‌شده که برای حکمرانی و کنترل اقوام و قبایل بدوی بود؛ طبعا در آن زمانی که دژ اورارتو احداث شد تا هزاره‌ها ساکنان اراضی مزبور فاقد تمدن درخشان بودند. یکی از قلاع مشابه آن قلعه اکباتان بود.
جملاتی از کلمه اورارتوییان
تهاجم اورارتو به سرحدات آشور حایلی میان آشور و ماد گشت و بدین منوال ماد از اینکه تحت انقیاد آشور در آید، نجات یافت. اما چون اورارتوییان از منظر اعضای اتحادیه قبایل ماد، به صورت بزرگترین خطر درآمده بودند لذا مبارزهٔ آزادی خواهانه ماننا علیه اورارتو این خطر جدید را دوباره از سرزمین ماد دور کرد.
دوره‌های متوالی زندگی بشر از ۹۰۰۰ سال پیش تا دوره اورارتوییان در شهریری به صورت متوالی مشخص شد.
هوریان و اورارتوییان خویشاوند گرجی‌ها و چچن‌های امروزی بودند. اما فریژی‌های تراکی، زبان هندواروپایی ارمنی را با خود به قفقاز آوردند. امروزه شمار ارمنی‌زبانان جهان پیرامون هشت میلیون نفر تخمین زده می‌شود.
