زرند

لغت نامه دهخدا

زرند. [ زَ رَ ] ( اِ ) دوزخ و جهنم. || نام درختی صلب و بی بار. ( ناظم الاطباء ).
زرند. [ زَ رَ ] ( اِخ ) ناحیه ای است از جیرفت. سبب این است که در آنجا خرده های زر در زمین آن ببینند.( انجمن آرا ) ( آنندراج ). بلوکی در کرمان. ( ناظم الاطباء ). یکی از بخش های پنجگانه شهرستان کرمان است که ازشمال به بخش راور، از خاور به بخش مرکزی شهرستان کرمان ، از جنوب به شهرستان رفسنجان و از باختر به شهرستان یزد محدود است. در شمال خاوری آن یک رشته ارتفاعات بنام کوه شرقی و در جنوب باختری بنام کوه غربی قرار دارد که اولی بین زرند و راور و دومی بین زرند و رفسنجان واقع گردیده اند. رودخانه خشکی در طول دره زرند وجود دارد که در هنگام بارندگی آب شور در آن جاری و به رودخانه شور بافق ملحق میگردد. این بخش از هشت دهستان و 342 آبادی بزرگ و کوچک تشکیل شده و سکنه آن در حدود 35000 تن می باشد. قرای مهم آن : یزدان آباد، خانوک ، طغرالجرد، سبلوئیه ، بادیز، شبجره ، حصن وسی ریز است. دهستان حومه زرند از 71 آبادی تشکیل شده که جمعیت آن 14317 تن است و قرای مهم آن یزدان آبادو احمدآباد است. و مرکز بخش قصبه زرند است. ( از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 8 ). رجوع به ماده بعد شود.
زرند. [ زَ رَ ] ( اِخ ) قصبه مرکزی بخش زرند شهرستان کرمان است که در میان جلگه و بر سر راه فرعی کرمان و راور و شمال باختری کرمان واقع است و 4500 تن سکنه دارد. در این قصبه دبستان ، ادارات آموزش و پرورش ، بهداری ، دارائی ، دادگاه ، پست و تلگراف ، ثبت ، ژاندارمری و تعدادی دکان وجود دارد. ( از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 8 ). رجوع به ماده قبل شود.
زرند. [ زَ رَ ] ( اِخ ) دهی از دهستان سجاس رود است که در بخش قیدار شهرستان زنجان واقع است و 1081 تن سکنه دارد. ( از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 2 ).
زرند. [ زَ رَ ] ( اِخ ) دهی از دهستان طارم پایین است که در بخش سیردان شهرستان زنجان واقع است و 332 تن سکنه دارد. ( از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 2 ).
زرند. [ زَ رَ ] ( اِخ ).. در نواحی تهران بلوکی است آباد و معمور که چهل پاره قریه معمور دارد و شکارگاه معروف سلاطین است. ( انجمن آرا ) ( آنندراج ). بلوکی است در ری مابین ساوه و ری. ( ناظم الاطباء ). بخشی است از شهرستان ساوه که خاک آن حاصلخیز است و گندم و خربزه آن معروف است و مرکز این بخش هم زرند است. ( از فرهنگ فارسی معین ج 5 ). دهستان ، بخش زرند شهرستان ساوه در استان مرکزی است که دارای 93 آبادی است و در بهمن ماه 1323 هَ. ش. به بخش تبدیل شد و در اردیبهشت ماه 1337 هَ. ش. «قطعه چهار زرند» مشتمل بر دهات اخترآباد، ولی آباد، زرین آباد، شیرین آباد، چهارباغ و بوقین از بخش زرند منتزع و ضمیمه بخش شهریار شهرستان کرج شد. مرکزش مأمونیه است. ( از دایرة المعارف فارسی ج 1 ).

فرهنگ فارسی

بخشی است جزو شهرستان ساوه . خاک آن بسیار حاصلخیز است . گندم و خربزه آن معروف است و حاکم نشین آن نیز زرند نام دارد .
دهی از دهستان طارم پایین در بخش سیردان شهرستان زنجان

دانشنامه عمومی

زَرَند یکی از شهرهای استان کرمان در جنوب شرق ایران است که تبدیل شده به یک شهر صنعتی که اب و هوای این منطقه تحت شعاع الودگی قرار گرفته این شهر مرکز شهرستان زرند می باشد. جمعیت شهر زرند بنا بر سرشماری سال ۱۳۹۵ مرکز آمار ایران ۶۰٬۳۷۰ نفر بوده است. فاصلهٔ شهر زرند تا کلان شهر کرمان ۷۵ کیلومتر است و در شمال غربی استان واقع شده است. وجه تمایز شهرستان زرند با دیگر شهرستان های استان کرمان منطقهٔ جغرافیایی بسیار مناسب و داشتن صنعت های بسیار پیشرفته از جمله کارخانهٔ کنسانتره، گندله، کک سازی، فولاد، یونولیت، نیروگاه برق و آبی تمام اتوماتیک، کارخانه قطران و از همه مهم تر مجموعه کارخانه های واگن سازی پلورسبز است. همچنین در سالهای اخیر این شهرستان پیشرفتهای بسیار زیادی در زمینه صنایع دستی مسی و تولید ظروف میناکاری و فیروزه کوبی و قلمزنی داشته که به همت مربیان صنایع دستی انجام گرفته است از مکان های مذهبی این شهرستان می توان به قبر امام زاده حمزه مدفون در شهر زرند، امام زاده خواجه ابورضا روستای مطهرآباد، امام زاده سید ابراهیم در دهستان دشتخاک، امام زاده سلطان ابراهیم در روستای کوهستانی داهوئیه و… می باشد.
زرند در سده های نخستین پس از ظهور اسلام یکی از بزرگ ترین و آبادترین شهرهای ایران مرکزی و جنوب شرقی بوده است بدین معنی که در منطقهٔ کرمان که قسمت وسیعی از ایران کنونی را شامل می شده، زرند از ایالات حائز اهمیت به شمار می رفته است. یقیناً پیش از ظهور اسلام زرند دارای یک منطقهٔ مسکونی پررونق بوده است. حتی نقل شده است مسجد جامع کنونی این شهر که بر جای مسجد جامع کهن و قدیمی بنا شده، در طول تاریخ ده ها بار تخریب و بازسازی شده است و پیش از اسلام آتشکده بوده که پس از اسلام، مانند بسیاری از آتشکده های ایران، به مسجد تبدیل گشته است. یکی دیگر از اسناد مکتوب که کهن بودن شهر زرند را ثابت می کند. جملهٔ کوتاه یاقوت حموی جغرافی دان بزرگ اسلامی در سده های ششم و هفتم در کتاب معجم البلدان است که نگاشته: «زرند با حرکت فتحه در اول و دوم و نون ساکن و دال بدون نقطهٔ شهری باستانی و بزرگ از شهرهای سرآمد کرمان است. » در دوران داریوش که کرمان مرکز یکی از ساتراپ ها بود، راه تجاری کرمان به خراسان از طریق زرند می گذشته است. دلیل دیگر دیرینگی شهر زرند، وجود تعداد زیادی از روستاها و دهکده های قدیمی در منطقه است که اسامی آن ها از لغات باستانی اشتقاق یافته است. ژنرال سر پرسی سایکس افسر معروف انگلیسی که در سال ۱۸۹۰ میلادی ( ۱۳۰ سال پیش ) به ایران سفر کرده، در کتاب خود ( هشت سال در ایران ) می نویسد: ناحیهٔ زرند در صفحات تاریخ از سدهٔ دوازدهم میلادی به این طرف که به حیطهٔ تصرف ملک دینار غُز درآمد سابقه دار است، در قدمت آن تردید نمی رود و چون محل تقاطع جاده های مختلف است به طور حتم در یک ایام حائز اهمیت بوده است. آنطوری که در متون تاریخی و جغرافیایی قدیم استنباط می شود از سال ۳۰۰ تا آغاز سال ۶۰۰ هجری قمری یعنی از سدهٔ ششم و هفتم زرند شهری بزرگ و با عظمت بوده است. در سدهٔ چهارم دارای شش دروازه بوده و در پایان سدهٔ ششم آنگونه که در جامع التواریخ حسنی آمده بین ۵۰ تا ۲۰۰٬۰۰۰ نفر جمعیت داشته است. در سال ۵۸۳ هجری ملک دینار شهر زرند را به عنوان مقر اصلی انتخاب می نماید. اما قدیمی ترین ذکری که بر جای مانده و مربوط به قدمت زرند است سال های ۵۶۹ یا ۵۷۲ هجری یعنی تقریباً ۸۴۰ سال پیش در زمان سلاجقهٔ کرمان است که زرند از موقعیت نظامی ویژه ای برخوردار بوده است. در سدهٔ چهارم ابو علی محمد ابن الیاس حاکم کرمان دژ و قلعه ای عظیم در حصار زرند ساخت و در زمان شاهرخ خان افشار زرندی که در زمان حکومت نادر شاه افشار حاکم کرمان بوده، چون از مردم زرند به شمار می آمد در عمران و آبادانی شهر خود تلاش درخور شایسته انجام داد. مهم ترین نکته ای که در متون کتب مختلف تاریخی در مورد زرند آمده و شاید هم در سایر شهرهای استان کم تر بوده، شهرنشینی مردم این شهر پیش از اسلام است. تمام این گفته ها حاکی از اعتبار شهر به عنوان یک واحد جمعیتی با اهمیت و اقتصادی شکوفا در پیش از اسلام است. بعضی از واژه های کنونی که هنوز هم در روستاهای اطراف زرند مانند: خیط، اسفند، جرجافک وجود دارد تاریخ شهرستان را به زمان های باستان قوت می بخشد. گذشته از این، گویا در دوران شاهان ساسانی در مرکز شهر، قلعه ای محاق در کنار خندقی ساخته می شود و اطراف شهر به وسیلهٔ برج و بارو محافظت می شده است.