آذرخش

لغت نامه دهخدا

( آذرخش ) آذرخش. [ ذَ رَ ] ( اِ ) برق. صاعقه. آدرخش :
نباشد زین زمانه بس شگفتی
اگر بر ما بیاید آذرخشا.رودکی ( از فرهنگ اسدی ، خطی ).خصمت بود بجنگ خف و تیرت آذرخش
تو همچو کوه و تیر بداندیش تو صدا.اسدی.|| در بعض فرهنگها سرمای سخت که در آن بیم هلاک بود و نام نهمین روز از ماه آذر.
آذرخش. [ ذَ خ ُ ] ( اِ مرکب ) نام روز آذر است از ماه آذر و فارسیان در این روز که نام ماه و نام روز مطابقت دارد جشن کنند و آتشکده ها را زینت دهند و در این روز موی ستردن و ناخن گرفتن و به آتش خانه شدن را نیک دانند.

فرهنگ معین

( آذرخش ) (ذَ رَ ) (اِمر. ) برق ، صاعقه .

فرهنگ عمید

( آذرخش ) برق، صاعقه: نباشد زاین زمانه بس شگفتی / اگر بر ما ببارد آذرخشا (رودکی: ۵۱۹ ).

فرهنگ فارسی

( آذرخش ) ( اسم ) ۱ - برق مقابل رعد . ۲ - صاعقه .
برق صاعقه
برق، صاعقه، آذر ش و درخش هم گویند

فرهنگ اسم ها

اسم: آذرخش (دختر، پسر) (فارسی) (تلفظ: āzaraxš) (فارسی: آذرخش) (انگلیسی: azarakhsh)
معنی: صاعقه، برق، نام نهمین روز از ماه آذر، [آذرگشسب را هم گاه آذرخش گفته اند]، [این واژه تصحیفِ «آذرجشن» است و آذرجشن، جشنی در روز آذر ( نهم ) از ماه آذر بوده که در این روز به زیارت آتشکده ها می رفتند، ( نقل از برهان قاطع، به اهتمام دکتر معین، ص پاورقی آذرخش ) ]، ( آذرگشسب را هم گاه آذرخش گفته اند )

فرهنگستان زبان و ادب

آذرخش
{lightning} [علوم جَوّ] تخلیۀ شدید الکتریکی نورانی و زودگذر، ناشی از ابر، با طول مسیری برحسب کیلومتر

دانشنامه عمومی

آذرخش. آذَرَخش رخدادی طبیعی است که بر اثر تخلیه بارهای الکتریکی موجود در ابر رخ می دهد. به دلیل شباهت شکل و رنگ آذرخش به سنگ الماس در زبان فارسی افغانستان به آن الماسک می گویند. بارهای الکتریکی در ابر تحت فرایندی به نام باردارسازی غیرالقایی در ذرات بارشی ابر نظیر بلور یخ و گویچه برف ایجاد شده و پس از جدایی بارها و تشکیل شدن مناطق با بارهای مثبت و منفی قابل ملاحظه، اختلاف پتانسیل بارهای مثبت و منفی افزایش یافته و با رسیدن به یک مقدار آستانه آذرخش های درون ابری رخ می دهند.
گرمای حاصل از تخیله الکتریکی آذرخش می تواند تا پنج برابر دمای سطح خورشید نیز بالا برود و در نتیجه موج صوتی حاصل از گرمای ناگهانی مولکول های هوا به سرعت شکل گرفته و صدای مهیبی را به وجود می آورد که تندر نامیده می شود. اگر اختلاف پتانسیل بین بارهای منفی موجود در ابر با بارهای مثبتی که روی سطح زمین القا شده اند از مرتبه چند میلیون ولت باشد، آذرخش های ابر به زمین نیز می توانند رخ دهند. به این نوع آذرخش که باعث تخلیه بارهای منفی ابر به زمین می شود آذرخش های ابر به زمین منفی می گویند. شکل گیری آذرخش ابر به زمین معمولاً از ابر نشأت می گیرد و با نزدیک شدن به سطح زمین به شاخه صعودی شکل گرفته از زمین رسیده و آذرخش راه را شکل می دهد. البته گاهی در موارد نادر ممکن است شروع شکل گیری آذرخش ابر به زمین از زمین باشد.
مطالعات نشان داده که آذرخش در اکثر توفان های تندری ابتدا درون ابری است و اولین کوبش ابر به زمین معمولاً ۵ الی ۱۰ دقیقه بعد از اولین آذرخش درون ابری به وقوع می پیوندد.
بخشی از فرایند تولید اوزون در جو میانه مربوط به تأثیر آذرخش هست. به این ترتیب که ابتدا آذرخش سبب شکسته شدن مولکول های اکسیژن به اتم های اکسیژن شده و سپس اتم های اکسیژن با اتم های نیتروژن یا مولکول نیتروژن ترکیب شده و به ترتیب نیتروژن اکسید و نیتروژن دی اکسید را تشکیل می دهند. دو ترکیب یاد شده یعنی اکسیدهای نیتروژن نیز با تابشهای ماواربنفش به اتم های سازنده شان شکسته می شوند و در نهایت اتم های اکسیژن حاصل با ترکیب شدن به مولکول های اکسیژن در حضور عنصری سوم، تشکیل گاز اوزون را به همراه خواهند داشت.
۱. با شکل گیری ابر تندری و شدت گرفتن سرعت های قایم بالارو در فراهنج ها، بلورهای یخ، گویچه های برف و قطرات آب ابر سرد با همدیگر برخورد می کنند و بارهای منفی و مثبت در ذرات شکل می گیرد. با قویتر شدن فراهنج ها و فروهنج ها، برخوردها بیشتر و شدیدتر شده و بارهای مثبت و منفی بیشتری ساخته و تولید می شود. بلورهای سبک یخ و با بار مثبت یخ به وسیله فراهنج ها به ترازهای زبرین ابر منتقل می شوند و ذرات بزرگتر با بار مثبت ( گویچه های برف ) به ترازهای زیرین ابر می روند. به این ترتیب بخش زبرین ابر تندری به صورت مثبت و مرکز و تا حدودی بخش پایینی ابر تندری به صورت منفی باردار می شود. البته بخش کوچکی از بارهای مثبت نیز در قسمتهای گرم ( پایین تراز ۱۰ - درجه سانتیگراد ) پایینی ابر تندری گاهی مشاهده می شوند. در شرایط معمولی و هوای صاف سطح زمین دارای بار منفی است، اما زمانی که ابرهای تندری توسعه پیدا می کنند، بارهای منفی واقع در بخش پایین ابر تندری، بارهای منفی سطح زمین را دفع کرده و بارهای مثبت را به سمت خود جذب می کنند و به این ترتیب زیر ابر تندری در سطح زمین بارهای مثبت تجمع می کنند.
آذرخش (رمان). آذرخش ( انگلیسی: Lightning ) نام یک رمان علمی - تخیلی اثر دین کونتز و منتشر شده در سال ۱۹۸۸ است.
آذرخش (فیلم ۱۹۵۲). آذرخش ( به ژاپنی: 稲妻 Inazuma ) فیلمی به کارگردانی میکیو ناروسه است که در سال ۱۹۵۲ اکران شد. از بازیگران آن می توان به هیدکو تاکامینه، کیوکو کاگاوا و ایتارو اوزاوا اشاره کرد.
آذرخش (فیلم ۱۹۹۵). آذرخش با صاعقه ( به انگلیسی: Thunderbolt ) نام یک فیلم اکشن و ورزشی هنگ کنگی محصول سال ۱۹۹۵ با بازی جکی چان و کارگردانی گوردون چان است. این فیلم در آمریکای شمالی، با عنوان گرمای کشنده ( انگلیسی: Dead Heat ) شناخته شده است.

دانشنامه آزاد فارسی

آذرخش. آذَرَخْش (lightning)
تخلیۀ الکتریکی با ولتاژ زیاد بین دو ابر باران زای باردار یا بین ابر و زمین. براثر تراکم بارهای الکتریکی اتفاق می افتد. هوا در مسیر آذرخش یونیده، دارای خاصیت رسانایی، و منبسط می شود. صدای ایجادشده نیز به صورت رعد شنیده می شود. آذرخش ها معمولاً با جریان هایی در حدود ۲۰هزار آمپر و دماهایی در حدود ۳۰هزار درجۀ سانتی گراد رخ می دهند. وقوع آذرخش باعث تولید حدود ۲۵ درصد از اکسیدهای نیتروژن موجود در جوّ می شود. بنابه تحقیقاتی در ایالات متحدۀ امریکا (۱۹۹۷) دربارۀ شدت و فراوانی آذرخش ها، که با استفاده از اطلاعات گردآوری شده از تصاویر ماهواره ای و داده های شبکۀ امریکایی آشکارسازی آذرخش ها حاصل شد، در هر ثانیه ۷۰ تا ۱۰۰ آذرخش در کل جهان رخ می دهند که متوسط حداکثر جریان در آن ها به ۳۶ کیلوآمپر می رسد. تولید و افزایش بارهای الکتریکی درخلال توفان تندری منجربه ایجاد آذرخش می شود. بارهای منفی در قاعدۀ ابر جمع می شوند، در حالی که بارهای مثبت از زمین و نیز از داخل ابر به بالا کشیده می شوند و به نوک آن می رسند. با تشکیل کانال رسانشی در داخل ابر، جرقۀ بسیار بزرگی بین بارهای مخالف پدید می آید که منشأ تولید آذرخش در ابر و سرایت آن به سطح زمین است. آذرخش از تخلیۀ بارهای الکتریکی حاصل از اصطکاک بین ذرات درون ابر، بین دو ابر یا بین ابر و زمین پدید می آید. همۀ ساختمان های بلند و منفرد، به ویژه ساختمان هایی که عمدتاً از فلز ساخته شده اند، جذب کنندۀ آذرخش اند. نیز← رعد_و_برق
آذرخش (اسطوره). آذَرَخْش (اسطوره)(thunderbolt)
در اساطیر، تیر یا زوبینی مخرّب (صاعقه) به کاررفته در جنگ میان خدایان (طوفان تندری)، یا برضد انسان ها. زئوس، خدای یونانی، آذرخش را به کار می گرفت. این مضمون در بسیاری از اسطوره های دیگر نیز دیده می شود. سرخ پوستان سوبر این باورند که صاعقه، پس از برخورد به زمین، سنگ های آذرخش (سنگ های آتش زنه و از این قبیل) را در جهات مختلف می پراکند. در سنّت فنلاندی، که به نقش پاک کنندۀ آتش مربوط می شود، خواص شفابخش آذرخش در کروانیایا سنگ های تندر متجلّی می شد. سنگ های مقدسآنگلوساکسون هایا سنگ های سوراخ دار، پیکان ها، کاردهای آتشزنه و غیره، که انسان های ماقبل تاریخ به کار می گرفتند، سنگ هایی بودند که به علت سقوط از آسمان، خواص آسمانی داشتند و در معالجۀ بیماری های مختلف به کار می رفتند.

ویکی واژه

(فیزیک): پدیده جوّی؛ تخلیه الکتریکی طبیعی بین دو ابر، یا بین ابر و زمین که با صدایی مهیب همراه است.
نور خیره کننده حاصل از این تخلیه، برق. صاعقه. رعدوبرق