سیستم‌عامل (Operating System یا OS) نرم‌افزاری است که به عنوان واسط بین کاربر و سخت‌افزار کامپیوتر عمل می‌کند. وظیفه اصلی این سیستم مدیریت منابع سخت‌افزاری و نرم‌افزاری سیستم، فراهم کردن محیطی برای اجرای برنامه‌ها و تسهیل تعامل بین کاربر و سیستم است.
وظایف اصلی این سیستم
مدیریت منابع سیستم: سیستم‌عامل به مدیریت منابع مختلف مانند CPU، حافظه، دیسک‌ها و دستگاه‌های ورودی/خروجی (I/O) می‌پردازد. این مدیریت شامل تخصیص منابع به برنامه‌ها، نظارت بر استفاده از منابع و آزادسازی منابع پس از استفاده است.
مدیریت فایل‌ها: این سیستم امکان ایجاد، حذف، و ویرایش فایل‌ها و دایرکتوری‌ها را فراهم می‌کند. همچنین، امنیت و دسترسی به فایل‌ها را نیز مدیریت می‌کند.
مدیریت پردازش‌ها: همچنین این سیستم مسئول ایجاد و مدیریت پردازش‌ها (برنامه‌های در حال اجرا) است. این شامل زمان‌بندی پردازش‌ها، سوئیچ کردن بین آن‌ها و مدیریت وضعیت پردازش‌ها است.
مدیریت حافظه: این سیستم حافظه اصلی (RAM) را مدیریت می‌کند و از تخصیص و آزادسازی حافظه برای برنامه‌ها اطمینان حاصل می‌کند. این شامل استفاده از تکنیک‌هایی مانند حافظه مجازی و صفحه‌بندی است.
تعامل با کاربر: سیستم‌عامل واسط‌های کاربری (مانند رابط خط فرمان یا رابط گرافیکی) را فراهم می‌کند که به کاربران اجازه می‌دهد با سیستم و برنامه‌ها تعامل داشته باشند.
مدیریت امنیت: این سیستم باید امنیت داده‌ها و منابع سیستم را تأمین کند. این شامل مدیریت حساب‌های کاربری، رمزگذاری داده‌ها و کنترل دسترسی به منابع است.
انواع سیستم‌عامل
دسکتاپ: مانند ویندوز، macOS و توزیع‌های مختلف لینوکس (مانند اوبونتو و فدورا).
سرور: مانند ویندوز سرور، لینوکس سرور و UNIX.
موبایل: مانند اندروید و iOS.
تعبیه‌شده: مانند سیستم‌های استفاده شده در دستگاه‌های هوشمند، تلویزیون‌های هوشمند و ماشین‌های خانگی.