خدا و پروردگار به مفهوم مالک و صاحب و دارنده است و به عنوان یک موجود متعالی و بی‌نهایت در بسیاری از ادیان و فلسفه‌ها شناخته می‌شود.
تعریف و ویژگی‌ها
وجود مطلق و کمال مطلق: خدا به عنوان وجودی بی‌نظیر و کامل در نظر گرفته می‌شود که هیچ‌گونه عیب و نقصی ندارد. او منبع همه خوبی‌ها و خیرات است و توانایی انجام هر کاری را دارد.
آگاهی و قدرت: پروردگار به همه اشیا در تمام حالات و زمان‌ها آگاه است و دارای اراده و اختیار است. او شنوا و بیناست و نسبت به مخلوقات خود مهربان است.
آفریننده: در ادیان ابراهیمی (یهودیت، مسیحیت و اسلام)، خدا به عنوان آفریننده و آغازگر جهان هستی معرفی می‌شود. او خالق همه چیز و سرچشمه تمام خیرات است.
معانی مختلف: واژه‌های مختلفی برای اشاره به خدا وجود دارد، از جمله: یزدان، ایزد، باری، الله، رب، آفریدگار، اهورامزدا، و غیره.
شناخت خدا
شناخت حقیقت و ذات پروردگار برای انسان غیرممکن است، اما می‌توان از راه‌های مختلفی به وجود او یقین پیدا کرد:
راه عقلی: مانند برهان امکان و وجوب.
راه تجربی: مانند برهان نظم.
راه دل: مانند برهان فطرت.
در ادیان مختلف
ادیان ابراهیمی: خدا و پروردگار به عنوان قدرتی یگانه و آفریننده شناخته می‌شود.
ادیان دوگانه‌انگار: مانند زرتشتی‌گری، خدا به دو نوع تقسیم می‌شود: یکی سرچشمه خوبی‌ها و دیگری خاستگاه بدی‌ها.
ادیان چندخدا: مانند هندوگرایی و بوداگرایی، که در آن‌ها خدایان متعدد وجود دارند و معمولاً قادر مطلق نیستند.
صوفی‌گری: در این دیدگاه، خدا به عنوان موجودی فراتر از صفات انسانی و جهان توصیف می‌شود.
