لرزه نگاری (Seismology) به مطالعه علمی گسترش امواج الاستیک در زمین گفته می‌شود و به عنوان یکی از شاخه‌های اصلی ژئوفیزیک شناخته می‌شود. این علم به ما کمک می‌کند تا با استفاده از امواج الاستیک، اطلاعاتی درباره ساختارهای درون زمین به‌دست آوریم، چرا که دسترسی مستقیم به لایه‌های زیرین زمین ممکن نیست.
اصول و روش‌های این علم
1. امواج لرزه‌ای: همان امواج صوتی هستند که دارای طیف فرکانس وسیع‌تری می‌باشند و به سه نوع اصلی تقسیم می‌شوند:
امواج فشاری (P-waves): این امواج سریع‌ترین نوع امواج لرزه‌ای هستند و می‌توانند از طریق مایعات و جامدات عبور کنند.
امواج برشی (S-waves): این امواج فقط از طریق جامدات منتقل می‌شوند و سرعت کمتری نسبت به امواج فشاری دارند.
امواج سطحی (Surface waves): این امواج در سطح زمین حرکت می‌کنند و معمولاً بیشترین آسیب را در هنگام زلزله ایجاد می‌کنند.
2. روش‌های لرزه نگاری: که به دو شاخه اصلی تقسیم می‌شود:
لرزه نگاری زلزله: در این شاخه، امواج تولید شده توسط زلزله‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرند. اطلاعات به‌دست آمده از این امواج می‌تواند به ما کمک کند تا ساختار داخلی زمین را بهتر بشناسیم.
لرزه نگاری نفت: این روش شامل ایجاد امواج لرزه‌ای مصنوعی در سطح زمین و تحلیل بازتاب این امواج از لایه‌های زیرسطحی است. این اطلاعات به‌دست آمده به‌ویژه در اکتشاف منابع نفت و گاز بسیار حیاتی است.
کاربردهای این علم
1. پیش‌بینی زلزله: گرچه این علم در پیش‌بینی دقیق زمان وقوع زلزله‌ها موفق نبوده است، اما اطلاعاتی که از امواج زلزله به‌دست می‌آید می‌تواند در درک بهتر مکانیزم‌های زلزله و رفتار زمین‌شناسی کمک کند.
2. پیش‌بینی سونامی: این علم به‌طور مؤثری در پیش‌بینی سونامی‌ها به کار می‌رود. اطلاعات به‌دست آمده از امواج لرزه‌ای می‌تواند به شناسایی و ارزیابی خطر سونامی کمک کند.
3. اکتشاف منابع انرژی: لرزه‌نگاری در صنعت نفت و گاز به‌طور گسترده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد. این علم به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود:
اکتشافی: این روش معمولاً به‌صورت دو بعدی انجام می‌شود و به شناسایی و اکتشاف منابع جدید کمک می‌کند.
توسعه‌ای: این روش به‌صورت سه بعدی و چهار بعدی انجام می‌شود و به بهینه‌سازی استخراج منابع از میدان‌های نفتی شناخته شده کمک می‌کند.
