محمدمهدی جواهری

[ویکی فقه] محمدمهدی جواهری، بزرگترین شاعر کلاسیک عراقی ایرانی تبار در نیمه قرن چهاردهم می باشد.
برای تولد وی تاریخ های متفاوتی ذکر شده است، اما به نظر می رسد صحیح ترین تاریخ ۱۷ ربیع الاول ۱۳۱۷ باشد. وی در خاندانی اهل علم در نجف به دنیا آمد. پدرش، عبدالحسین، از نوادگان شیخ محمدحسن نجفی بود. اولاد و نوادگان شیخ محمدحسن، نام خانوادگی خود را در انتساب به این کتاب، «جواهری »، «صاحب جواهر» و «جواهر کلام » برگزیده اند.(جواهری، آل ) محمدمهدی از پنج سالگی خواندن و نوشتن را نزد برادر بزرگش، عبدالعزیز، و قرآن را در مکتب خانه فراگرفت. تحصیلات ابتدایی را نزد معلمی تندخو گذراند، به طوری که بعدها از تأثیر منفی این دوره با تلخی بسیار یاد می کرد. سپس به مدرسه رشدیه رفت و به فراگیری زبان و ادبیات عرب و جغرافیا پرداخت. وی حافظه ای اعجاب انگیز داشت به شکلی که در هشت سالگی هر روز یک خطبه از نهج البلاغه، قطعه ای از أمالی شریف مرتضی، قصیده ای از دیوان متنبی و قطعه ای از البیان و التبین جاحظ را از بر می کرد و چنان که خود گفته، به جهت قدرت حافظه اش مورد غبطه و حسادت قرار می گرفت.
تحصیلات و سرودن شعر
وی با وجود استعداد و حافظه قوی، در آغاز علاقه ای به تحصیلات سنّتی نداشت. اما همین تحصیلات اولیه سنّتی و مطالعه اشعار قدما بعدها تأثیر عمیقی بر شعر وی گذاشت. جواهری از کودکی دلبستگی شدیدی به شعر داشت. پدرش با اینکه در آغاز مخالف سرودن وی بود، هنگامی که علاقه عمیق او را به شعر درک کرد، خود نیز به تشویق وی پرداخت و او را با خود به مجالس بزرگان برد. جواهری هم در این مجالس تحت تأثیر اندیشه آزادی خواهی بزرگانی چون محمدسعید حبوبی، شاعر مبارز ضداستعمار، قرار گرفت. وی در نوجوانی همراه برادر بزرگ ترش در یکی از حوزه های علوم دینی نجف به تحصیل پرداخت و لباس روحانیت بر تن کرد، اما پس از مرگ پدرش، تحصیلات حوزوی و لباس روحانیت را کنار گذاشت. در هجده سالگی نخستین شعرش را با نام مستعار در روزنامه العراق به چاپ رساند و فقط در ۱۳۰۰ شمسی حدود ۲۱ شعر از وی در نشریات عراق به چاپ رسید و به دلیل استحکام اشعارش خیلی زود جای خود را در میان خوانندگان باز کرد اولین مجموعه شعری وی، با عنوانِ «حبله الادب » در ۱۳۰۲ ش / ۱۹۲۳ در بغداد منتشر شد.
سفر به ایران
جواهری دو بار به ایران سفر کرد؛ در تابستان ۱۳۰۳ شمسی/ ۱۹۲۴ و تابستان ۱۳۰۵ شمسی/۱۹۲۶. تأثیر عمیقی که مشاهده طبیعت زیبا و سفر به شهرهای ایران بر وی گذاشته، در اشعارش (از جمله «عَلی ' حدود فارس »، «عَلی ' کرند»، «الریف الضاحک »، «عَلی ' دربند» و «فی طَهران ») آشکار است. وی در ۱۳۰۶ شمسی/۱۹۲۷ به بغداد سفر کرد و معلم مدارس کاظمیه شد، اما پس از انتشار قصیده «بَریدالغُربه» در روزنامه الفَیحاءــ که در آن به ستایش طبیعت و آب و هوا و زیبایی های ایران پرداخته بود و دلیل وابستگی به عراق را فقط علاقه به یارانش دانسته بود ــ ساطع حُصَری، مدیرکل وزارت معارف، او را به شعوبی گری متهم و از معلمی برکنار کرد.
اشتغالات جواهری
...