دانشنامه اسلامی
نثر کتاب ساده، توصیفی و احساسی است. به طور کلّی نثر حاج سیّاح از نثرهای روان و ساده قاجاری، گاه زیبا و خوشایند، مزّین به مثل و اصطلاح، در آمیخته با احوال شخصی، معمولاً کوتاه و گزارشی و گاه با خطاهای دستوری و لغزش های انشایی همراه است.
سفرنامه حاج سیّاح به فرنگ که شرح سفرهای او در اروپاست، در عین حال که سندی تاریخی است، وصفی دست اوّل از اروپا از نگاه ایرانی سنت گرا و شگفتی زده که به همه چیز با دیده اعجاب می نگرد و شاید بیش از آن که برای ایرانیان جالب توجه باشد، اکنون برای اروپاییان جاذبه دارد. سفرنامه اثر عمیقی نیست، نگاهی است بسیط و حتی گاه ساده دلانه به ظواهر تمدّنی - فرهنگی غرب. وصف بسیاری ازشهرها و نقاط اروپا در آن تکراری است و بیشتر بازگو کننده افسوس و حیرت نویسنده است تا تأمّل یا ژرفکاوی او.
از هیچ کجای سفرنامه بر نمی آید که نویسنده منابعی را در ایام اقامت در اروپا خوانده باشد و از هیچ دیداری شرح مکالمه ای عمیق نقل نشده است. ظاهراً از آنچه به طور گذرا می دیده؛ به طور مرتب یادداشت برمی داشته است. البته مشاهده گر راستگویی بوده، هر جا که توانسته آمار و ارقام دقیق آورده و به قدر دانش و اطّلاع، راوی امینی بوده است.
حاج سیّاح با افراد بسیاری آشنا شد، با شماری از سیاستمداران و سرشناسان نظیر آقاخان محلاتی، پاپ، پادشاه بلژیک، تزار روس، رئیس جمهور امریکا و عده ای دیگر دیدار کرد و از سیاحت کشورها و مشاهده پیشرفت های آن ها به این نتیجه رسید که علت اصلی پیشرفت غرب آموزش است.
