ابهام دستوری

اسماعیل، پسر جعفر صادق که یکی دو سال قبل از پدرش فوت کرد. او پسر ارشد و مورد علاقه پدر بود و مریدان معتقد بودند که او امام بعدی خواهد بود. حتی در جامعه شیعه شایعاتی وجود داشت مبنی بر اینکه پدر اسماعیل صریحاً او را به عنوان جانشین خود تعیین کرده‌است. مرگ غیرمنتظره اسماعیل برای کسانی از امامیه که معتقد بودند امامان برمبنای یک حدیث از قبل بترتیب تعیین شده‌اند و اینکه هر امامی جانشین خود را بر اساس آن دستوری که از جانب خداوند به او نازل شده یا از سوی پیامبر یا امامان پیشین تفویض شده‌است تعیین می‌کند مشکل اعتقادی ایجاد کرد. همچنین برای کسانی که فکر می‌کردند ائمه علم به آینده دارند، مشکل ایجاد کرد. این ابهام منجر به ورود مفهوم بداء که قبلاً کیسانیه مطرح کرده بودند به اندیشه امامیه شد، مفهومی که در ابتدا به عنوان تغییر در تصمیم الهی شناخته شد، اما بعدها توسط متکلمان امامیه به عنوان اشاره به تصمیم غیرمنتظره الهی، یعنی اینکه مردم به آن پی بردند، دوباره تفسیر شد. که تصمیم الهی با آنچه آنها فکر می‌کردند متفاوت بوده‌است.