تعریف و معنای کلی
وجوب مشروط به معنای «الزام یا ضرورت انجام کاری است که به شرطی خاص بستگی دارد». یعنی انجام یک عمل واجب یا ضروری نیست به طور مطلق، بلکه تنها زمانی واجب می‌شود که شرط معینی برقرار باشد. این مفهوم معمولاً در متون فقهی و فلسفی مطرح می‌شود و به تفاوت میان وجوب مطلق و وجوب مشروط توجه دارد.
کارکرد و کاربرد در متون فقهی
در فقه، وجوب مشروط به این معناست که فرد تنها در صورتی موظف به انجام عمل است که شرایط خاصی برای او محقق شود. برای مثال، اگر کسی در شرایطی قرار گیرد که انجام عملی ضروری است، اما آن شرایط موجود نباشد، وجوب آن عمل منتفی می‌شود. این نوع وجوب به روشن شدن محدودیت‌ها و شرایط مسئولیت اخلاقی یا شرعی کمک می‌کند.
مفهوم فلسفی و منطقی
از دید فلسفی، وجوب مشروط بیانگر رابطه علت و معلولی میان شرط و الزام است. شرط، عاملی است که وجوب را فعال می‌کند و بدون تحقق آن، الزام وجود ندارد. این مفهوم در منطق و اخلاق کاربرد دارد و به تفکیک بین مسئولیت‌های مشروط و مطلق کمک می‌کند، به طوری که فرد تنها زمانی مسئول است که شرط ایجاد وجوب برآورده شده باشد.
