صم بکم نشستن به حالتی اشاره دارد که فرد در سکوت کامل و بدون هیچ سخنی قرار دارد. این عبارت در اصل ترکیبی است از «صم» به معنی لال و «بکم» به معنای خاموش یا بی‌صدا. وقتی کسی صم بکم می‌نشیند، نه تنها حرفی نمی‌زند بلکه هیچ نشانه‌ای از اعتراض یا واکنش زبانی نشان نمی‌دهد و عملاً از ارتباط کلامی خودداری می‌کند. این حالت معمولاً نشانه سکوت داوطلبانه یا انفعال در مقابل محیط است.
در بستر اجتماعی، صم بکم نشستن می‌تواند نوعی رفتار واکنشی یا دفاعی باشد. فرد ممکن است به دلیل ترس، ناراحتی، یا بی‌تفاوتی به محیط، از گفت‌وگو و اظهار نظر خودداری کند. در برخی مواقع، این حالت به عنوان نوعی اعتراض ضمنی نیز تعبیر می‌شود؛ مثلاً فرد با سکوت خود، نارضایتی یا مخالفتش را نشان می‌دهد بدون اینکه کلامی بر زبان آورد.
از نظر روان‌شناختی و ادبی، این اصطلاح گاهی نشانه انزوای اختیاری یا خویشتن‌داری شدید است. صم بکم نشستن می‌تواند بیانگر تامل، اندیشه عمیق یا محافظت از خود در برابر موقعیت‌های نامطلوب باشد. در ادبیات، این حالت اغلب برای توصیف شخصیت‌هایی به کار می‌رود که سکوت را به جای واکنش سریع و هیجانی انتخاب می‌کنند تا هم قدرت درونی خود را حفظ کنند و هم محیط اطراف را تحلیل نمایند.
