دانشنامه اسلامی
قیاس مقسّم، قیاسی است که صغرای آن قضیه منفصله ای باشد که همه اطراف قضیه در حکم واحدی اشتراک داشته باشند. این قیاس می تواند بر هیئت هر یک از اشکال اربعه تشکیل شود.
← شکل اول
قیاس مقسِّم علاوه بر اقترانی، گاهی به صورت قیاس استثنائی تشکیل می شود؛ مانند: هر عددی یا تام یا ناقص و یا زاید است، ولی تام است؛ پس زاید و ناقص نیست و یا اینکه بگوییم: «لیکن زاید نیست؛ پس تامّ یا ناقص است» و یا بگوییم: «لیکن زاید و ناقص نیست؛ پس تام است». قیاس مقسِّم برای نشان دادن قطعیت حکم در استقرای تام کاربرد دارد؛ یعنی بعد از اینکه همه افراد یا اصناف و یا انواع یک کلی مشاهده شد و اشتراک آنها در حکم معیّنی روشن شد، این حکم کلی را به صورت قضیه منفصله حقیقیه در می آوریم و قیاس مقسِّم اقترانی تشکیل می دهیم.
مستندات مقاله
در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است: • ابن سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق).• خوانساری، محمد، فرهنگ اصطلاحات منطقی.• خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس.
...
