دانشنامه اسلامی
یکی از زمینههای بلای مهلک روابط شخصی و باندی در مدیریت که از منافذ شیطان به شمار میآید این است که انسان به طور طبیعی به افرادی که با آن ها وابستگی فامیلی، قبیله ای، باندی، حزبی، و... دارد به اندازه تعلق خاطر، شیفتگی و محبت نسبت به آن ها، از دیدن واقعیات در مورد آن ها کور میشود: «حب الشیء یعمی و یصم».
شیفتگی نسبت به هر کس باعث میشود که انسان نواقص او را به طور طبیعی نبیند و کمالات او را فراتر از آن چه هست بپندارد و گاهی به آن جا میرسد که حتی زشتی و نقص او را کمال و زیبایی میبیند و این رشته سر دراز دارد.
سیره امام علی در حکومت
با مروری گذرا بر شیوه عملی حضرت امیرالمؤمنین (ع) در دوره خلافت و حکومت ظاهری میتوان دریافت کرد که آن حضرت برای پیش گیری از بلیه خانمان سوز قبیله گرایی، علی رغم این که:
- در آن دوران ارتباطات قبیلگی و خویشاوندی نقش محوری را در روابط تشکیلاتی و حکومتی ایفاء میکرد و این وضعیت کاملا متعارف و جا افتاده بود.
- وابستگان حضرت امیر (ع) در اوج شایستگی و توان مندی بودند.
- دست آن حضرت از نیروهای قابل اعتماد و توان مند پر نبود و...
و این همه اقتضا میکرد که حضرت امیرالمؤمنین (ع) از فرزندان و سایر خویشاوندانی که به وفاداری و امانت داری آن ها اطمینان داشت در کار حکومت بهره گیرد اما هرگز هیچ یک از آنان را در مسئولیت های اجرایی و کارهایی که شبهه بهره جویی از قدرت و امتیازات ظاهری در پی داشت نگمارد و آنان را به ولایت و امارت بر مردم منصوب نفرمود زیرا هر چند این کار میتوانست به ظاهر پایههای حکومت او را اقتدار بخشد اما ولایت معنوی او را زیر سؤال میبرد و میتوانست در آینده برای دیگران راه را هموار سازد تا اصاغر خاندان خویش را بر اکابر امت اسلام حاکم سازند و به آن جا منتهی شود که خود میفرمود:
«یستدل علی ادبار الدول باربعه: تضییع الاصول و التمسک بالفروع و تاخیر الافاضل و تقدیم الاراذل.
نشانه های واژگونی دولت ها
چهار چیز نشانه واژگونی دولت ها است (اعم از دولت اسلامی یا غیر اسلامی):
۱ و ۲- واگذاردن اصول و پرداختن به فروع (در مقام برنامهریزی و اولویتبندی کارها).
۳ و ۴- جلو انداختن فرومایگان و عقب راندن صاحبان فضل (در مقام اجرا و مدیریت).
سیره شایسته سالاری بزرگان
...
