فاتح عثمانی

فوراً پس از تصرف استانبول توسط ترکان عثمانی در سال ۱۴۵۳، ایا صوفیا، به مسجد ایا صوفیا تبدیل گردید. (محمد فاتح در همان روز فتح استانبول فرمان تبدیل کلیسای ایا صوفیا به مسجد را صادر کرد و سه روز پس از فتح استانبول، ضمن برپا داشتن مراسم نماز جمعه در ایا صوفیا به امامت آق شمس الدین، خطبه به نام پادشاه فاتح عثمانی خوانده شد. در وقف نامه‌های فاتح که نسخه‌های مختلف آن تا امروز باقی‌مانده، نام ایا صوفیا «الجامع الکبیر العتیق» آمده‌است. این اتفاق در سال ۸۷۵ هجری (۱۴۵۳ میلادی) رخ داد. این امر در واقع سمبلی از پیروزی ترک‌ها بود، در آن زمان کلیسا در شرایط بسیار اسفناکی قرار داشت از جمله برخی از درها افتاده بودند و مسافران غربی از جمله پرو تفور (Pero tafur) که از نخبگان باستانشناسی زمان خود بود، مقالاتی در مورد شرایط کلیسا در اروپا چاپ نمود. محمد دوم، دستور داد سریعاً پاکیزه‌سازی و تبدیل نمودن کلیسا به مسجد شروع شود. امپراتور بعدی بایزید دوم مناره جدیدی را به جای مناره‌ای که توسط پدرش ساخته شده بود، ساخت.

۱۰- رساله محمدیه در حساب، که به عربی می‌باشد و چند نسخهٔ خطی از آن باقیست به نام سلطان محمد فاتح عثمانی است که شامل دو فن می‌باشد: