ریشلیو، با نام کامل آرمان ژان دوپلسیس، کاردینال و سیاستمدار برجستهی فرانسوی در قرن هفدهم میلادی بود که از ۱۵۸۵ تا ۱۶۴۲ میزیست. وی که ابتدا کشیش لوسون و سپس خطیب دینی در سال ۱۶۱۴ بود، در سال ۱۶۲۲ به مقام کاردینالی و در ۱۶۲۴ به منصب نخستوزیری لویی سیزدهم رسید. ریشلیو با وجود مخالفتهای اشراف، سه هدف اصلی را پیگیری کرد: نخست، مهار قدرت سیاسی پروتستانها؛ دوم، تضعیف موقعیت نجبای قدرتمند؛ و سوم، کاهش نفوذ خاندان هابسبورگ اتریش. او در سال ۱۶۳۱ هدف یک توطئهی درباری قرار گرفت، اما با حمایت لویی سیزدهم نجات یافت و نتیجهی آن تبعید ملکه و مادر شاه از دربار بود.
او را بنیانگذار حکومت مطلقهی سلطنتی در فرانسه میدانند. او با ایجاد تمرکز اداری و نهادینهکردن سیستم تفتیش، امتیازات سنتی اشراف در ایالات مختلف را از بین برد و قدرت را در دستان پادشاه متمرکز ساخت. علاوه بر اقدامات سیاسی، ریشلیو حامی بزرگ هنر و ادبیات بود و نقش مؤثری در تأسیس آکادمی فرانسه در سال ۱۶۳۵ ایفا کرد، نهادی که تا امروز بهعنوان مرجع عالی زبان فرانسه فعالیت میکند.
نام وی در تاریخ فرانسه با نوادهی برادرزادهی او، آرمان دلاپرت (۱۶۹۶-۱۷۸۸)، نیز ادامه یافت. او که با عنوان مارشال ریشلیو شناخته میشد، از نظامیان و درباریان مؤثر در دورهی نیابت سلطنت و پادشاهی لویی پانزدهم بود. وی که به بذلهگویی و حاضرجبوابی شهرت داشت، در امور سیاسی آن دوران دخالت میکرد و موفقیتهای نظامیای همچون تسخیر بندر پرتماهون را در کارنامه دارد.
ریشلیو. [ ش ِ ی ُ ]( اِخ ) کاردینال آرمان ژان دوپلسیس. وزیر لویی سیزدهم، یکی از بزرگترین سیاستمداران فرانسه ( 1585 - 1642 م. ). وی کشیش لوسون و خطیب دینی ( 1614 م. ) و کاردینال ( 1622 م. ) و نخست وزیر ( 1624 م. ) بود. ریشلیو با وجود مخالفت نجبا سه امررا وجهه همت خود قرار داد و در اجرای آنها موفق گشت: 1- مغلوب کردن پرتستانها که بمنزله حزب سیاسی بودند. 2- پست کردن بزرگان. 3- تنزیل خاندان اتریش. درسال 1631 م. هدف توطئه قرار گرفت ولی خردمندی شاه او را نجات داد و ملکه و ملکه مادر مجبور شدند که ازدربار دور گردند. وی موجد حکومت مطلقه سلطنتی است و امتیازات اشراف را در ایالات بوسیله تمرکز اداری وتفتیش از بین برد. ریشلیو حامی ادبیات بود و آکادمی فرانسه را او تأسیس کرد. ( از فرهنگ فارسی معین ).
ریشلیو. [ ش ِ ی ُ ] ( اِخ ) آرمان دلاپرت ( 1696 - 1788 م. ). مارشال فرانسه. نوه برادر کاردینال ریشلیو. وی مردی حاضرجواب و بذله گو ولی مرموز بود. او در دوره نیابت سلطنت و عهد لویی پانزدهم دخالت مؤثر در امور داشت و پرت ماهون را تسخیر کرد. ( فرهنگ فارسی معین ).
۱ - آرمان - ژان دو پلسیس دکاردینال وزیر لوئی سیزدهم یکی از بزرگترین سیاستمداران فرانسه ( و. پاریس ۱۵۸۵ - ف. ۱۶۴۲ م. ) وی کشیش لوسون خطیب دینی ( ۱۶۱۴ ) کاردینال ( ۱۶۲۲ ) نخست وزیر ( ۱۶۲۴ ) بود. ریشلیو با وجود مخالفت نجبا سه امر را وجهه خود قرار داد و در اجرای آنها موفق گشت: ۱ - مغلوب کردن پرتستانها بمنزله حزبی سیاسی ( محاصره لاروشل و مونتوبان فرمان آله ) ( ۱۶۲۹ ) پست کردن بزرگان ( مرافعه فرمان ضد دوئل مجازات خاندان مونتمورانسی - بوتویل سنک - مارس ( پنجم ماه مارس ) تنزیل خاندان اتریش ( اتحاد با گوستاو آدلف در ۱۶۳۱ جنگی که از سال ۱۶۳۵ آغاز شد ). در سال ۱۶۳٠ هدف توطئه ای قرار گرفت ولی خردمندی شاه در روز دوپ ( ۱۱ نوامبر ۱۶۳٠ ) او را نجات داد و ملکه و ملکه مادر مجبور شدند که از دربار دور گردند. اداره امور داخلی ریشلیو با اصطلاحات سودمند در مالیه قشون قانون گذاری ( مجموعه قوانین میشو ) مشخص است. وی موجد حکومت مطلقه سلطنتی است و امتیازات اشراف را در ایالات بوسیله تمرکز اداری و تفتیش از بین برد. ریشلیو حامی ادبیات بود و آکادمی فرانسه را او تاسیس کرد. ۲ - آرمان دلاپرت مارشال فرانسه ( و. پاریس ۱۶۹۶ - ف. ۱۷۸۸ م. ) نوه برادر کاردینال ریشلیو. وی مردی حاضر جواب و بذله گوی ولی مشکوک بود. او در دوره نیابت سلطنت و عهد لوئی ۱۵ دخالت موثر در امور داشت و پر - ماهون را تسخیر کرد.
آرمان دلاپرت مارشال فرانسه متولد ۱۶۹۶ متوفای ۱۷۸۸ م.
