حوقله یکی از ذکرهای مهم و پر فضیلت در میان مسلمانان است و در روایات شیعه، آثار و فواید فراوانی برای آن بیان شده است. این ذکر برای دفع وسوسه، رفع فقر، درمان بیماری‌ها و کاهش اندوه توصیه شده است. همچنین در منابع اسلامی آمده که امام حسین (ع) در روز عاشورا به طور مداوم این ذکر را بر زبان داشت. در ادبیات فارسی، حوقله برای کاربردهایی همچون دفع شیطان، اظهار تعجب، اعتراض یا نشانه‌ای از نارضایتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
حَوْقَلَه و حَوْلَقَه هر دو مصدر منحوت (تراشیده شده) از عبارت لاحَولَ وَ لا قُوَّةَ إِلّا بِاللّه هستند. این فرآیند مشابه مصدرهای دیگری نظیر بِسمِلَه است، که از عبارت بِسمِ اللَّه الرَّحمنِ الرَّحیم ساخته شده. در زبان عربی گاهی برای اختصار در بیان کلمات یا عباراتی پرکاربرد، آن‌ها را ترکیب کرده و واژه‌های جدیدی می‌سازند؛ حوقله و حولقه از همین نوع هستند.
از دیگر معانی این واژه می‌توان به پیر و ناتوان شدن یا نوع خاص راه رفتن پیرمردان اشاره کرد. ابن دحیه کاربرد واژه حوقله برای اختصار گفتن ذکر لاحَولَ وَ لا قُوَّةَ إِلّا باللّه را نادرست دانسته و استفاده از حولقه را صحیح‌تر معرفی کرده است. در مورد اِعراب این ذکر و معنای دقیق آن، نظرات مختلفی وجود دارد که میان نحویان و ادیبان عرب اختلاف برانگیخته است. ابن انباری پنج وجه اعرابی و به تبع آن پنج معنای متفاوت برای این عبارت مطرح کرده است.
مضمون اصلی ذکر حولقه آن است که ترک گناه و توانایی بر اطاعت از خداوند تنها با قدرت و اراده خدا ممکن است. بدین ترتیب، گوینده این ذکر، نیاز و فقر مطلق خود را در برابر پروردگار نشان داده و رفع مشکلات خود را از او طلب می‌کند. واژه حَوْل در زبان عربی به معنای حرکت، نیرو و قدرت بر تغییر یا تصرف امور مطرح شده است. مفهوم اصلی ذکر نیز بیانگر آن است که هر قدرت و نیرویی تنها از سوی خداوند نشأت می‌گیرد.