پیش خیز

کلمه‌ی «پیش خیز» در فارسی چند معنا و کاربرد دارد که به زمان و ترتیب حرکت یا وضعیت چالاکی مربوط می‌شود. به طور کلی، پیش خیز به کسی گفته می‌شود که پیش از دیگران برخیزد یا زودتر عمل کند. این واژه به شکل اسم یا صفت فاعلی نیز به کار می‌رود و معنای خدمتکار یا شاگرد چست و چالاک را دارد، کسی که فعال، آماده و سریع است. در ادبیات کلاسیک فارسی، «پیش خیز» به افرادی اطلاق شده که از قبل برخاسته و در موقعیتی جلوتر از دیگران قرار دارند و گاهی به نوچه یا شاگردی که پیش از دیگران آماده خدمت یا فعالیت است تعبیر شده است. شاعران مانند طالب آملی و صائب از آن برای توصیف حرکت سریع، جلوه‌های چالاکی و حضور فعال در صحنه‌ها استفاده کرده‌اند. همچنین در اصطلاح کشتی‌گیری، پیش خیز به نوچه‌ای گفته می‌شود که کشتی‌گیر اول با او تمرین می‌کند و پس خیز، به آنکه بعد از او تمرین یا کشتی می‌گیرد، گفته می‌شود.

تصویر معنی پیش خیز

لغت نامه دهخدا

پیش خیز. ( نف مرکب ) که پیش خیزد. که از قبل خیزد. || ( اِ مرکب ) خدمتکار. چالاک. ( غیاث ). خادم و شاگرد و آنکه پیش از دیگران برخیزد:
منم که جوش فغان بر لب خموش من است
خروش محشریان پیش خیز جوش من است.طالب آملی ( از آنندراج ).اجل دنباله دار غمزه های چشم بی باکش
قیامت پیش خیز جلوه های قد چالاکش.علی نقی کمره ای ( از آنندراج ).بهر اثبات قیامت حجتی در کار نیست
پیش خیز شور محشر آن قدو بالا بس است.صائب. || نشید و آهنگ سرود. ( غیاث ). || به اصطلاح کشتی گیران، نوچه، که کشتی گیر اول با او کشتی میگیردو پس خیز، آنکه بعد از کشتی حریفان با او کشتی میگیرد:
چه می پرسی از فتنه آن عزیز
که او را قیامت بود پیش خیز.وحید( در تعریف معشوق کشتی گیر ).