کاشف الاسرار

«کاشف الاسرار» عنوان کتابی است که در تاریخ اندیشه‌ی اسلامی به دو چهره‌ی علمی نسبت داده شده است: یکی نورالدین عبدالرحمن اسفراینی، عارف و اندیشمند قرن هشتم هجری، و دیگری ملا نظرعلی طالقانی، عالم و متکلم شیعه در سده‌های بعد. هر دو اثر با همین نام نوشته شده‌اند، اما درون‌مایه و رویکردشان متفاوت است. کتاب اسفراینی بیشتر رنگ‌وبوی عرفانی دارد، در حالی که اثر طالقانی بر مباحث کلامی و اخلاقی تمرکز می‌کند.

نسخه‌ی اسفراینی از «کاشف الاسرار» بدون فصل‌بندی منظم تدوین شده و پس از خطبه، دو بحث اصلی را مطرح می‌کند: یکی درباره‌ی حجاب‌های نورانی و ظلمانی، و دیگری درباره‌ی مراتب ایمان. در کنار آن دو رساله‌ی کوتاه «پاسخ به چند پرسش» و «روش سلوک و خلوت‌نشینی» نیز ضمیمه شده است. اما در نسخه‌ی طالقانی، کتاب به دو بخش اصلی تقسیم می‌شود: بخش اول در اصول عقاید مانند توحید، نبوت و امامت، و بخش دوم در زمینه‌ی اخلاق، تهذیب نفس و سلوک معنوی.

«کاشف الاسرار» چه در قالب اثر اسفراینی و چه در نسخه‌ی طالقانی، در حوزه‌ی اندیشه‌ی اسلامی ارزش ویژه‌ای دارد. یکی از جنبه‌های مهم آن، پرداختن به پرسش‌های بنیادین اعتقادی و اخلاقی به زبان فارسی است که باعث دسترسی گسترده‌تر مخاطبان به مفاهیم عمیق دینی شد. همچنین این آثار به دلیل سبک ساده، اندرزگونه و گاه شاعرانه، توانسته‌اند پلی میان عالمان، سالکان و مردم عادی برقرار کنند و به‌عنوان میراثی ماندگار در سنت عرفانی و کلامی شناخته شوند.

تصویر معنی کاشف الاسرار

دانشنامه آزاد فارسی

کاشِفُ الأسرار
رساله ای در عقاید و اخلاق به زبان فارسی، نوشتۀ مولا نظرعلی طالقانی. طالقانی این کتاب را بر دو قسم اصلی بنا نهاده و در قسم اول در شش مقاله، که خود به ابواب و فصول دیگر تقسیم می شود، مباحث اصول عقاید را بررسی کرده است. مؤلّف، در پایان همین بخش، عقایدنامۀ دیگری به عنوان متمم قرار داده و مطالبی را، که در آن رسالۀ پیشین بررسی نشده بود، بیان کرده است. بخش دوم کتاب، که در حقیقت بخش اصلی نیز هست، در قالب یک رسالۀ اخلاقی، شماری از مباحث سلوکی و آنچه را برای تهذیب نفس لازم است، بیان می کند. رساله ای در محبت و مجموعۀ مواعظی که طالقانی در ماه های خاصی از شش سال بیان کرده، به این بخش افزوده شده است. گذشته از پاره ای آراء خاص، همچون دیدگاه مؤلف دربارۀ مسئلۀ تحریف قرآن، کاشف الأسرار، ازنظر تبیین مسائل به زبانی اخلاقی ارزشمند می نماید. این کتاب در ۱۳۷۲ به چاپ رسیده است.

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] کاشف الأسرار (کتاب). «کاشف الاسرار»، به زبان فارسی، مهم ترین اثر عرفانی شیخ نور الدین، عبد الرحمن اسفراینی است که به انضمام دو رساله دیگر به نام های «پاسخ به چند پرسش» و «روش سلوک و خلوت نشینی»، به اهتمام هرمان لندلت، زیر نظر دکتر مهدی محقق، استاد دانشگاه تهران و هم چنین چارلز آدامز، در سال ۱۳۵۸ ش، توسط دانشگاه تهران به چاپ رسیده است.
«کاشف الاسرار»، فاقد باب بندی و فصل بندی است و مطالب آن، پس از خطبه، در دو بخش «فرق میان حجاب نورانی و ظلمانی چیست؟» و «مراتب ایمان » ارائه شده است. رساله «پاسخ به چند پرسش»، مشتمل بر شش پرسش و پاسخ است. رساله «روش سلوک و خلوت نشینی» دارای ۸ فصل است.
[ویکی نور] کاشف الأسرار یکی از مهم ترین آثار ملانظر علی طالقانی است، که در حقیقت محتوای جلساتی است که مؤلف طی چهار ماه رمضان ارائه کرده است.وی به مباحث اعتقادی و اخلاقی کم نظیری می پردازد و این گونه کتابش را معرفی می کند«پس اگر به مقتضای و اما بنعمة ربک فحدث بگویم که چنین کتاب مختصر و مفید، با این همه نکات و اسرار جدید، تا به حال کسی ندیده حق گفته ام در ملاحظۀو یکتمون ما اتیهم الله من فضله ادعا نمایم که تا الان کتابی به این سبک و به این نظم و ترتیب کسی نشنیده هرآینه گوهر پاکی سفته ام.».
این اثر به طور کلی در دو قسمت به مباحث اعتقادی و اخلاقی پرداخته است.شرح مباحث اعتقادی این گونه است:
1-بیان مقدمات لازمه و مقاصد مهمّه:طرح مسائلی نظیر:فایدۀ تکلیف، علت اختلاف آن، بیان اقسام تکلیف،فرق اصول دین و فروع دین، وجوب معرفت اصول الدین، تقلید در اصول دین،فایدۀ علم به آن، اقسام تعیین و اقسام کفر و شرک.
2-بیان ادلۀ خداشناسی،صفات الهی، حسن و قبح عقلی اشیاء و وجوب لطف بر خدا.
3-توضیح مراتب و درجات پیمبران و بیان مباحث مربوط به دلائل عقلی ضرورت بعثت، عصمت پیامبران، معرفت پیامبران و معرفت حضرت خاتم الانبیاء(ص).
4-شرح براهین لزوم امامت، علم و معجزات امیر المومنین(ع) منصوص بودن امامت ایشان، اشرف مخلوقات و واجب الطاعت بودن چهارده معصوم، نفی امامت خلفاء ثلاثه و بیان مطاعن آنها، اثبات حقانیت شیعه امامیه و ابطال مذاهب سایر فرق اسلامی.
[ویکی فقه] کاشف الاسرار (کتاب). «کاشف الاسرار»، به زبان فارسی، مهم ترین اثر عرفانی شیخ نور الدین، عبد الرحمن اسفراینی است که به انضمام دو رساله دیگر به نام های «پاسخ به چند پرسش» و «روش سلوک و خلوت نشینی»، به اهتمام هرمان لندلت، زیر نظر دکتر مهدی محقق، استاد دانشگاه تهران و هم چنین چارلز آدامز، در سال ۱۳۵۸ ش، توسط دانشگاه تهران به چاپ رسیده است.
«کاشف الاسرار»، فاقد باب بندی و فصل بندی است و مطالب آن، پس از خطبه، در دو بخش «فرق میان حجاب نورانی و ظلمانی چیست؟» و «مراتب ایمان » ارائه شده است. رساله «پاسخ به چند پرسش»، مشتمل بر شش پرسش و پاسخ است. رساله «روش سلوک و خلوت نشینی» دارای ۸ فصل است.
محتوای کتاب
موارد زیر در آغاز کتاب ذکر شده است: ۱. لیستی از انتشارات مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مک گیل کانادا مونترال، شعبه تهران، با همکاری دانشگاه تهران، زیر نظر مهدی محقق و چارلز آدامز، تحت عنوان «سلسله دانش ایرانی»؛ ۲. فهرست مطالب؛ ۳. مقدمه هرمان لندلت که در آن از نوشته های اسفراینی و مختصری از شرح حال وی سخن رفته است. موارد زیر در پایان کتاب ذکر شده است: ۱. فهرست نام های کسان؛ ۲. فهرست جای ها؛ ۳. فهرست احادیث و سخنان بزرگان؛ ۴. فهرست اشعار فارسی و عربی؛ ۵. فهرست اصطلاحات و ترکیبات و لغات. پاورقی ها به ذکر آدرس آیات و موارد اختلاف نسخ، اختصاص یافته است.