دشتستان، ناحیه‌ای وسیع در گرمسیرهای فارس میانه، در جنوب و غرب شیراز است. این ناحیه از قریه گلراول در منطقه گناوه تا قریه منقل آخر در ناحیه خورموج، سی و هفت فرسنگ طول دارد و عرض آن از قریه رود فاریاب در کوه کیسه کان ناحیه برازجان تا قریه شیف در مضافات بوشهر، هجده فرسنگ است. هوای دشتستان از ماه نوروز تا پایان مهر گرم و در پنج ماه دیگر معتدل است. محصولات اصلی آن شامل گندم، جو و عدس دیمی می‌باشد. اگر از ماه قوس تا ماه حوت هر ماه یک بار باران ببارد، هر من تخم گندم و جو می‌تواند به پنجاه من یا بیشتر برسد. به چندین ناحیه تقسیم شده که هر یک دارای کلانتر و ضابطی مستقل هستند و هیچیک تحت فرمان دیگری نیستند. در هر ناحیه، بزرگان و زادگان آن ناحیه به بزرگی شناخته می‌شوند و غریبه‌ها را به مقام‌های خود نمی‌پذیرند. با این حال، همه بزرگان نواحی دشتستان تحت فرمان حاکم بندر بوشهر هستند و سالهاست که بندر بوشهر به عنوان مرکز حاکمیتی این نواحی شناخته می‌شود. این ناحیه همچنین بخشی از حکومت بنادر در جنوب غربی فارس است که بین دشتی و کوه کیلویه واقع شده است. اهالی دشتستان در گذشته چادرنشین بوده‌اند و هنوز هم برخی از ویژگی‌های بادیه‌نشینی را حفظ کرده و به شجاعت معروف هستند. جمعیت این ناحیه حدود 62,000 نفر است و شامل دوازده بلوک می‌باشد. سواحل خلیج فارس از بندر دیلم تا بندر بوشهر، شامل بخشهای دیلم، گناوه و قسمت شمال غربی برازجان، به این نام نامیده می‌شود.
دشتستان
لغت نامه دهخدا
دشتستان. [ دَ ت ِ ] ( اِخ ) ناحیه وسیعی است از گرمسیرات فارس میانه جنوب و مغرب شیراز. درازی آن از قریه گلراول ناحیه گناوه تا قریه منقل آخر ناحیه ٔخورموج سی و هفت فرسنگ، پهنای آن از قریه رود فاریاب کوه کیسه کان ناحیه برازجان تا قریه شیف ناحیه مضافات بوشهر هجده فرسنگ است. هوای دشتستان از ماه نوروز تا آخر میزان گرم است و در پنج ماه دیگر در کمال اعتدال است. کشت آن گندم و جو و عدس دیمی است. اگراز ماه قوس تا ماه حوت در هر ماه یک بار باران بیاید هر یک من تخم گندم و جو پنجاه من بلکه بیشتر گردد.دشتستان را چندین ناحیه است که هر یک را کلانتر و ضابطی علی حده است و هیچیک در اطاعت دیگری نباشد. و هر ناحیه جز بزرگ و بزرگ زادگان خود را به بزرگی نخواهندو غریب را بر خود نگمارند و همه بزرگان نواحی دشتستان در اطاعت حاکم بندر بوشهر باشند و سالهاست که بندر بوشهر قصبه و حاکم نشین نواحی دشتستان گشته است. ( از فارسنامه ناصری ). ناحیه ای است از حکومت بنادر در جنوب غربی فارس بین دشتی و کوه کیلویه واقع شده. اهالی آن سابقاً چادرنشین بوده اند و هنوز اخلاق بادیه نشینی خود را دارند و به شجاعت مشهورند. جمعیت آن 62000تن و دارای دوازده بلوک است. ( از جغرافیای سیاسی کیهان ). سواحل خلیج فارس را از بندر دیلم تا بندر بوشهر شامل بخشهای دیلم، گناوه و قسمت شمال باختری برازجان دشتستان گویند. ( از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 7 ).
فرهنگ فارسی
ناحیه وسیعی است از گرمسیرات فارس میانه جنوب و مغرب شیراز.
دانشنامه آزاد فارسی
گور دختر، دَشْتِستان
شهرستانی در مرکز شرقی استان بوشهر، مشتمل بر بخش های مرکزی، بوشگان، ارم، سعدآباد، و شبانکاره، با مرکزیت اداری شهر برازجان. از شمال و شرق به استان فارس، از جنوب به شهرستان دشتی، و از غرب به شهرستان های تنگستان، بندر بوشهر، و گناوه محدود است. اراضی شرقی و شمال شرقی و شمالی این شهرستان، که بزرگ ترین شهرستان استان بوشهر است، کوهستانی است و دشت هموار برازجان در جنوب و جنوب غربی آن واقع شده است. کوه نخا، با ارتفاع ۱۷۹۳ متر، واقع در خاورشهر برازجان، بلندترین کوه آن و کوه درا نیز از دیگر کوه های مرتفع این شهرستان است و رودخانه های شاهپور و دالکی آن را مشروب می کنند. اقلیم این شهرستان در نواحی کوهستانی نسبتاً معتدل و در جلگه ها و دشت های جنوبی گرم و خشک و جمعیت آن ۲۲۶,۹۰۵ نفر است (۱۳۸۵). مهم ترین آبادی های آن عبارت اند از برازجان، تنگ ارم، دالکی، وحدّتیه، سعدآباد، شبانکاره، آب پخش، کلمه، دوراهی، و نظرآقا. راه شیراز به بوشهر، راه دالکی به تنگ ارم و فراشبند و نیز راه برازجان به بندر گناوه و اهرم، شبکۀ راه های ارتباطی این شهرستان را تشکیل می دهند. شهرستان دشتستان سرزمینی است کشاورزی و دشت برازجان از حاصل خیزترین نواحی ایران است و محصولات آن عبارت اند از تنباکو، خرما، غلات، مرکبات، کاهو، و باقلا.
جمله سازی با دشتستان
راست آمد تا به دشتستان روم بار خود بگشود در آن مرز و بوم
آب‌گرمو، روستایی است از توابع بخش ارم در شهرستان دشتستان استان بوشهر ایران.
اسلام‌آباد، روستایی است از توابع بخش سعدآباد در شهرستان دشتستان استان بوشهر ایران.
